Αυτό που θέλω να καταγράψω είναι η βαριά περιρρέουσα ατμόσφαιρα σε ένα ζωτικό κομμάτι των ΗΠΑ , όπως η Πολιτεία της Νέας Υόρκης. Όμως υπάρχει ακόμη μια Αμερική που σέβεται τον εαυτό της.
«Σωπαίνουμε όταν τα παιδιά κοιμούνται. Όχι όταν τα σκοτώνουν. Είναι χρέος μας να μιλήσουμε!» Μια Μάνα, που έχασε την κόρη της στην τραγωδία των Τεμπών, μιλά για τα νεκρά παιδιά στη Γάζα. Μόλις τελείωσα με μια γρήγορη ματιά την ανασκόπηση των ειδήσεων από την πατρίδα και είδα την ανάρτηση της Μαρίας Καρυστιανού στα κοινωνικά δίκτυα.
Σκληρό Κυριακάτικο ξύπνημα για μένα στην Νέα Υόρκη. Κι όχι μόνο γιατί η επίκληση μια μάνας για την σκληρή πραγματικότητα στην Παλαιστίνη συγκλονίζει. Είναι σκληρό, γιατί μου υπενθυμίζει ότι βρίσκομαι στις ΗΠΑ, τη χώρα, που υποσχέθηκε να δώσει τέλος στη βαρβαρότητα του πολέμου, ανάμεσα σε Ισραήλ και Παλαιστίνη. Κι ακόμα περιμένει…
Οι εργαζόμενοι σχηματίζουν ουρά για να επιβιβαστούν σε ένα πλοίο που κατευθύνεται προς το Νιου Τζέρσεϊ από το κέντρο του Μανχάταν στη Νέα Υόρκη, με φόντο το Τζέρσεϊ Σίτι της Νέας Ιερσέης. (AP Photo/Patrick Sison)
Με αμερικάνικο καφέ στο χέρι και υπέροχη θέα στο Central Park, από το Upper East side, εδώ στην καρδιά του Μανχάτταν, δεν μπορεί να πει κανείς ξεκάθαρα κι αυθόρμητα: Καλημέρα Αμερική!
Σίγουρα, γιατί εδώ που μένω δεν μπορώ να έχω αντιπροσωπευτική εικόνα του σε ποια Αμερική απευθύνω την Καλημέρα μου. Στην Νέα Υόρκη των Δημοκρατικών ή στο Τέξας των MAGA?
Όλα Αμερική! Κι αυτά κι εκείνα, για να παραφράσω τον ποιητή Ιωάννη Πολέμη και το ποιηματάκι των μαθητικών μας χρόνων.
Αυτό το σύνολο των πολιτειών, ραμμένων σφικτά και αριστοτεχνικά σαν τα κομμάτια ενός patchwork, το ένα δίπλα στο άλλο, που δείχνει στις μέρες μας, να θέλει να ταλαιπωρήσει τον κόσμο στο υπόλοιπο του πλανήτη, συνεχίζει να κινείται στη λογική του, Όλοι μαζί κι ο Θεός ας ευλογεί την Αμερική .
«Ω! πες, κυματίζει ακόμα εκείνη η αστερόεσσα σημαία, πάνω από τη γη των ελευθέρων και την πατρίδα των γενναίων;»
Τι να σας πω; Φυσικά και κυματίζει, όπως λέει ο Εθνικός Ύμνος των ΗΠΑ. Δεν ξέρω, όμως, πόσο πιστεύουν πια πως είναι ελεύθεροι και γενναίοι…
Αν το New deal του Φραγκλίνου Ρούζβελτ, το 1933, βοήθησε στην εγκαθίδρυση της ηγεμονίας των ΗΠΑ στον 20ο αιώνα, ο αμερικανικός λαός σε όλες τις Πολιτείες και σε κάθε κοινωνική τάξη δείχνει να αντιλαμβάνεται πια ότι οι 100 πρώτες ημέρες της νέας διακυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ δεν πρόκειται να οδηγήσουν σε ένα νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο. Αυτό που θα μπορούσε να Κάνει την Αμερική Μεγάλη Ξανά (Μake America Great Again, για να αναφερθώ στην έννοια του αρκτικόλεξου, MAGA) στον 21ο αιώνα. Ίσως, ίσως, με αυτό τον Πρόεδρο οδηγηθούν σε ένα big deal, με πολλούς συμβιβασμούς και υποχωρήσεις, που όλοι εδώ πιθανολογούν και φαίνονται να φοβούνται.
Στις συζητήσεις, που έχω με φίλους, αλλά και σε κάθε ευκαιρία, μιλώντας με απλούς ανθρώπους, στο πάρκο, στα μαγαζιά, στα ρεστωράν, τα καφέ και σε δυο πανεπιστημιακά νοσοκομεία, που επισκέφθηκα, ευτυχώς όχι για λόγους υγείας, δεν μπόρεσα να καταλάβω, τουλάχιστον όχι ακόμη, αν καταλαβαίνουν μεν, αλλά δεν μπορούν ακόμη να συνειδητοποιήσουν δε, τι έχει συμβεί με την επανεκλογή Τραμπ.
Νομίζω ότι η Αμερική έπαθε .... Ελλάδα!
Όπου και να βρεθείς, στο δρόμο, σε Μουσεία, γκαλερί, θέατρα, στα μικρά μαγαζιά του Village, στα στέκια του Σοχο ή του Νοχο, στους κινηματογράφους της Τριμπέκα ή σε σπίτια με φίλους, εδώ στη Νέα Υόρκη όλοι διαμαρτύρονται, κατηγορούν και βρίζουν ακόμα, την τύχη τους για την επανεκλογή Τραμπ. Δυσκολεύομαι να μεταφέρω τα κοσμητικά επίθετα που συνοδεύουν τις θυμωμένες φράσεις μορφωμένων αμερικανών για τον νέο Πρόεδρο. Το γραφικός είναι το ελάχιστο ειρωνικό. Αλλά στη Νέα Υόρκη είμαι. Έναν αέρα ανωτερότητας και μια τάση για ειρωνεία τα έχουν ψωμοτύρι εδώ.Είναι κάπως σαν την Ελλάδα, όπου όλοι βρίζουν τον Κυριάκο Μητσοτάκη και οι περισσότεροι τον ψηφίζουν!
Δύο μέρες πριν, η δολοφονία ενός ζευγαριού νέων, έξω από την πρεσβεία του Ισραήλ στην Ουάσιγκτον, τάραξε για λίγο την κοινή γνώμη. Στα ειδησεογραφικά δίκτυα, ωστόσο, η είδηση για τον θάνατο τους παρουσιάστηκε και «πέρασε» σαν ένα φρικτό έγκλημα, προστιθέμενο σε σειρά άλλων. Κάπως σαν να ήθελαν να καλύψουν το θέμα χωρίς πολλά πολλά.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η Γενοκτονία στη Γάζα, η αναπόδραστη προέλαση της Κίνας, στο νέο δρόμο του Μεταξιού, το Περιβάλλον, η Ενέργεια, το παράξενο τανγκό του Τραμπ με τον Πούτιν και η πολιτικοοικονομική αποτυχία της γηραιάς Ευρώπης δεν φαίνεται να απασχολούν την καθημερινότητα των Αμερικανών.
Είναι βασικά θέματα στα κανάλια, στο Διαδίκτυο και τις εφημερίδες τους, αλλά χρησιμεύουν μόνο για γρήγορη ενημέρωση, το πρωί και το βράδυ. Ενδιάμεσα, κινούνται στους χώρους εργασίας με αξιοσημείωτη αποτελεσματικότητα σε κάθε πόστο, από το πιο χαμηλό μέχρι τα υψηλότερα ιεραρχικά κλιμάκια. Φυσικό, αφού το δόγμα εδώ είναι αν δεν δουλέψεις δεν θα φας. Βασικό τους μέλημα παραμένει η επιβίωση, με όρους βελτίωσης κι όχι κατανάλωσης, που, όμως, δείχνει να γίνεται δυσκολότερη πρώτα για τους μετανάστες, μετά για την πιο αδύναμη κοινωνικά τάξη, τους άνεργους και χαμηλόμισθους, αλλά και τη μεσαία τάξη. Δεν προσπαθώ να αναλύσω, με βάση στοιχεία και θεωρίες, την αμερικανική καθημερινότητα του 2025. Ιδιαίτερα εδώ στη Νέα Υόρκη, που αποτελεί ξεχωριστό περίπτωση στις ΗΠΑ.
Παρατηρώ και γράφω αυτά που αντιλαμβάνομαι γύρω μου. Κι ομολογώ ότι αυτό, που έχει αλλάξει από το τελευταίο μου ταξίδι εδώ, πριν 10 περίπου χρόνια, είναι το Χαμόγελο!
Μην σας παραξενεύει η παρατήρηση μου. Η Αμερική έχει χάσει το χαμόγελο της.
Η ζεστή Καλημέρα που συνόδευε τα προηγούμενα ταξίδια μου περιορίζεται σε ένα συρτό βαριεστημένο Morningggg πίσω από σφιγμένα χείλη και πρόσωπα, που δεν σε κοιτούν εύκολα κατάματα.
Σε κάποια πανάκριβα καταστήματα οι υπάλληλοι είναι πιο πολλοί από τους πελάτες και στις αγορές τροφίμων κανένας δεν κατεβάζει σωρηδόν από τα ράφια τρόφιμα, τουλάχιστον όχι, χωρίς να ελέγξει πρώτα την τιμή. Μικρές παρατηρήσεις για μικρές αλλαγές που κάνουν, όμως, τη διαφορά για τον ταξιδιώτη.
Η Νέα Υόρκη ήταν πάντα μια ακριβή πόλη. Τώρα, όμως, το έχει παρακάνει.
Φαίνεται μουδιασμένη μπροστά στο τρελό… ασανσέρ της πολιτικής Τραμπ για δασμούς, φόρους, περικοπές, απαγορεύσεις κι όλων των ειδών τις τραμπάλες, τις κυβιστήσεις και τις αλλοπρόσαλλες ντιρεκτίβες.
Μόλις χθες ο αμερικανός Πρόεδρος άλλαξε πάλι γνώμη και δίνει προθεσμία μέχρι 9 Ιουλίου, αντί για τις αρχές Ιουνίου, για την κατά 50% αύξηση των δασμών στα Ευρωπαϊκά προϊόντα. Στην Μάντισον και την 5η Λεωφόρο Prada, Channel, Van Cleef Versace,Armani και λοιποί κοιμήθηκαν πιο …ήσυχα!
«Η Πόλη, που ποτέ δεν κοιμάται», η «Περήφανη, παθιασμένη, θαρραλέα, τρελή πόλη της υπερβολής», όπως περιέγραψε τη Νέα Υόρκη ο Ουώλτ Ουΐτμαν στο ποίημα του «Η πόλη των καραβιών», μοιάζει αμήχανη, μουδιασμένη, καθόλου γενναία και πολύ λογική πια….
Αν ζούσε ο Ε.Μπ.Ουάιτ θα μπορούσε να ξαναγράψει το «Ιδού η Νέα Υόρκη», με την πικρή διαπίστωση ότι ο Πυρετός της δεν ευθύνεται πια για τίποτε! Έχει πέσει σε κατάσταση υποθερμίας….
Αυτό που θέλω να καταγράψω είναι η βαριά περιρρέουσα ατμόσφαιρα σε ένα ζωτικό κομμάτι των ΗΠΑ , όπως η Πολιτεία της Νέας Υόρκης. Δεν βλέπω το λόγο, βέβαια, γιατί να μην είναι ίδια και στις υπόλοιπες Πολιτείες. Οι μεταξύ τους διαφορές συνθέτουν αυτό το πολύχρωμο, από τη δημιουργία του ακόμη, παζλ, μιας φιλελεύθερης κοινωνίας, που ενώνεται δραστικά, όταν πρόκειται για το Αμερικανικό Όνειρο της παγκόσμιας ηγεσίας… Αν, όμως, το Deal του Τραμπ με τον αμερικανικό λαό δεν κλείσει, τότε αυτό που οι δημοσιογράφοι, οι πανεπιστημιακοί, οι διανοούμενοι, οι καλλιτέχνες, αλλά και οι απλοί πολίτες ψιθυρίζουν σήμερα εδώ, θα γίνει Φωνή Λαού, οργή Θεού…
Στη χώρα με το καλύτερο Σύνταγμα του κόσμου, ο κόσμος νιώθει για πρώτη φορά πως Αξίες, όπως η Ελευθερία, η Δημοκρατία, η Δικαιοσύνη, ακόμη και η παγκόσμια Ειρήνη μπορεί να κινδυνεύουν από τον ριψοκίνδυνο, έως και επικίνδυνο πατριωτισμό ενός ανθρώπου, που βλέπει τις ΗΠΑ σαν εταιρεία και την Προεδρία σαν ευκαιρία για Big deals…
Η Νέα Υόρκη ξύπνησε χθες με πρωτοσέλιδα, όπως αυτό των NY Times, για την εταιρική οικονομική συμφωνία του Τραμπ με το Βιετνάμ για αγορά τεράστιων εκτάσεων γης και αξιοποίηση της σε τουριστικές εγκαταστάσεις. Μαζί, πλειάδα άρθρων γνώμης, ιδιαίτερα επικριτικών για όσα συμβαίνουν εδώ, κάτω από την μπαγκέτα Τραμπ κατηγορώντας τον ευθέως ως διεφθαρμένο ( Nicholas Kristof) και με αιχμηρά ερωτήματα, όπως: Πώς μπορούν οι Αμερικανοί να υπερασπιστούν την Δημοκρατία τους απέναντι στον Πρόεδρο τους;
Και αλλού: «Ο Τραμπ επιτίθεται στην συνταγματική αρχή ότι οι ΗΠΑ είναι Έθνος των Νόμων. Ελπίζει να την κάνει χώρα με Κυβέρνηση την του Ενός Ανδρός Αρχή και επιθυμία.»( Jamell Bouie).
Ανησυχούν για το κλείσιμο των συνόρων , για την εισαγωγή βασικών ειδών διατροφής, για το brain drain που φαίνεται πια ότι θα δοκιμάσει και η Αμερική, η μεγαλύτερη εισαγωγέας δυνατών μυαλών στον κόσμο.
Αναρωτιούνται πώς η Αμερική θα γίνει μεγάλη ξανά όταν με τις Τραμπικές περικοπές και τον πόλεμο εναντίον των Πανεπιστημίων καταστρέφεται η δυνατότητα της να αναπτύξει τεχνολογία αιχμής .
Οι πολίτες δεν μιλούν. Προς ώρας λίγοι, κυρίως επώνυμοι αντιστέκονται, αλλά σίγουρα οι αμερικανοί δημοσιογράφοι δεν χαρίζουν κάστανα στον Τραμπ.
Στο πολιτικό πεδίο, η αντιπολίτευση στις ΗΠΑ έχει γίνει κάτι σαν την αντιπολίτευση στην Ελλάδα! Οι Δημοκράτες δεν μπορούν να εκφράσουν τις προσδοκίες του κόσμου. Να δώσουν μάχες για τις ανάγκες του και κυρίως, να διατυπώσουν ένα όραμα για μια καλύτερη ζωή στο μέλλον, που θα αφορά στους πολλούς μη έχοντες κι όχι μόνο στους λίγους και κατέχοντες, επισημαίνουν οι συνάδελφοι, ξαφνιάζοντας την ελληνίδα δημοσιογράφο με τέτοιες σοσιαλιστικές πινελιές στην καρδιά του Καπιταλισμού!
Χρειαζόμαστε ένα Κίνημα Ισότητας γραφούν αρθρογράφοι των ΝΥ Times, θυμίζοντας την έννοια της Αδερφοσύνης και της Αλληλεγγύης, όραμα του dr Μartin Luther King jr.
Αναπόφευκτα φέρνω στο νου τον Ελληνα της Αμερικής, Στέφανο Κασσελάκη και την ομιλία του στο πρώτο Εθνικό Συμβούλιο του Κινήματος Δημοκρατίας.
Ισότητα, Ισονομία σε μια κοινωνία Ενσυναίσθησης.
«Κι αν οι ηγέτες μας δεν μπορούν να μιλήσουν έχουμε καθήκον σαν πολίτες να μιλήσουμε εμείς!» διαβάζω και νοιώθω πολύ καλά με το Δημοσιογραφικό Δημοκρατικό Χαμόγελο, που ευτυχώς παραμένει ζεστό και δυνατό στον Αμερικανικό Τύπο. Λίγο ακόμη και θα συμφωνήσουν με τον παλαίμαχο Μπέρνι Σόντερς στη μάχη κατά της ανισότητας.
Κι εδώ που τα λέμε δεν θέλει και πολύ ακόμη, ο Ντόναλντ να τους βαφτίσει κομμουνιστές και ν’ αρχίσει με τους δημοσιογράφους εκείνα τα Μακαρθικά της δεκαετίας του ´50 , μιας και έχουν, ήδη, πάρει σειρά οι καλλιτέχνες.
Ολα τα σαρώνει κι όλα τα μασάει σαν άλλος Κουταλιανός ο αθυρόστομος αμερικανός Πρόεδρος. Τυφώνας που σαρώνει παρασέρνοντας στο διάβα του χρήσιμα και άχρηστα κομμάτια του Αμερικανικού Ονείρου.
Η Παιδεία, η Υγεία, η Επιστήμη, η Τέχνη κι αυτή η Οικονομία ακόμη, όμως, δεν είναι deals σαν αυτά που έκανε πρόσφατα στις Αραβικές χώρες , ακόμη και για έναν big dealer, όπως ο Τραμπ.
Με αυτές τις σκέψεις ταξίδεψα το Σάββατο στο New Jersey για το ετήσιο reunion των αποφοίτων του περίφημου Πανεπιστημίου του Princeton. Η βροχή και η ατμόσφαιρα στη Νέα Υόρκη, που περιγράφω παραπάνω έκαναν τη διάθεση μου λίγο βαριά. Ποια Καλημέρα μπορώ να πω στην Αμερική κάθε πρωί που ξυπνάω εδώ, αναρωτιόμουν. Στο πανεπιστημιακό κάμπους του Princeton, η διάθεση μου άλλαξε. Μπορεί οι δεκάδες εκατοντάδες του κόσμου, που συνάντησα μαζεμένους εκεί, να αντιπροσωπεύουν το λιγότερο από το 1% της αμερικανικής κοινωνίας, αλλά αυτό που έζησα για λίγες ώρες έκανε το χαμόγελο να γυρίσει στα χείλη μου.
Ένα πολύχρωμο πλήθος από απόφοιτους της γενιάς αμέσως μετά τον πόλεμο, μέχρι και τους άρτι επερχόμενους νεοσσούς της αμερικανικής ακαδημαϊκής κοινότητας, σε αυτό το ιστορικό πανεπιστήμιο συναντήθηκαν σε ένα αληθινό πανηγύρι χαράς.
Στιγμιότυπο από το ετήσιο reunion των αποφοίτων του περίφημου Πανεπιστημίου του Princeton.
Κάτι σαν έκρηξη καλής διάθεσης και μαζί, απόδειξη πως υπάρχει ακόμα μια Αμερική που σέβεται τις Αρχές της, τιμά τους άξιους, αντιμετωπίζει με σεβασμό τους γέροντες, αγκαλιάζει τα νέα παιδιά με τα κοφτερά μυαλά και επιμένει να ονειρεύεται!
Η μεγάλη παρέλαση άρχισε με την τάξη του 1947 κι έναν επιζώντα να χαιρετά ενθουσιασμένος τα πλήθη που τον αποθέωναν. Γέροι και νέοι, γονείς, παιδιά, εγγόνια, δισέγγονα, αδέλφια, κάθε φύλου, ηλικίας και χρώματος, σε μια συνένωση γενεών, με μοναδική σύνδεση τη Γνώση και την ανάγκη ανάκλησης όμορφων αναμνήσεων από τα φοιτητικά χρόνια. Προσθέτω και με κάτι ανομολόγητο, σαν ένα: υπάρχουμε και μπορούμε….
Μίλησα με αποφοίτους διαφορετικών τάξεων. Γέροντες με κινητικά προβλήματα περήφανα ντυμένους με τα πορτοκαλί χρώματα του Princeton, που έχει σαν σήμα μια τίγρη. Με καπέλα ή τιγρέ αυτάκια στο κεφάλι, μάσκες, πορτοκαλί μπλουζάκια, μπουφάν, παπούτσια, ουρίτσες τίγρης να κρέμονται κάτω από τα σακάκια τους και σημαιούλες στα χέρια, άνδρες και γυναίκες με βαριές ακαδημαϊκές περγαμηνές και καντάρια επαγγελματικής επιτυχίας μπήκαν στη σειρά για την παρέλαση σαν μαθητούδια, 90αρηδες σε τροχήλατα αμαξάκια με καρδιά εφήβων και νεαροί απόφοιτοι με σοβαρότητα 100 τίγρεων έπαιρναν τον βηματισμό από κάθε λογής μουσικές μπάντες που παιάνιζαν και ιαχές έσκιζαν τον αέρα του ήσυχου Princeton .
REUNION, που ήταν για μένα μάθημα, πολύ ξένο και πολύ μακριά από την ελληνική πραγματικότητα. Ωστόσο μάθημα! REUNION, ίσως αυτή η λέξη ταιριάζει καλύτερα στην Αμερική του Ντόναλντ Τράμπ!
Στο Princeton είδα ένα άλλο πρόσωπο της Αμερικής που γνωρίζει το προβλήματα, αλλά δεν κάμπτεται από αυτά. «Αγαπώ την Ελλάδα» μου είπε χαμογελαστός ο απόφοιτος της τάξης του 1953, πάνω από 90 χρονών σήμερα. Νομικός, ομότιμος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης με ένα αστείο πορτοκαλί καπέλο στο κεφάλι. Τον ρώτησα για τον Trump. Η απάντηση που πήρα θα μείνει χαραγμένη στο μυαλό μου: «Αγαπητή μου, Trump υπάρχουν παντού ,όχι μόνο στις ΗΠΑ. Η Αμερική, όμως είναι μια»
Το ίδιο ακριβώς που θα έλεγα κι εγώ για τον Μητσοτάκη και την Ελλάδα….
Στην επιστροφή για τη Νέα Υόρκη πήρα μαζί μου την εικόνα του Τζέρεμι, ενός κατάξανθου οκτάχρονου, που με πλησίασε λυπημένος ζητώντας μου να του δώσω το γιορτινό σημαιάκι μου, γιατί είχε χάσει το δικό του. Φυσικά και το έδωσα.
Ο μικρός ευχαρίστησε ευγενικά. Έκανε να φύγει, αλλά γύρισε πίσω ψάχνοντας την τσέπη του μπλου τζιν του. Έβγαλε και μου έτεινε ένα δολάριο! Ήταν το πιο όμορφο χαμόγελο της ημέρας!!
Αυτό, που με κάνει να κλείσω το κείμενο μου, χωρίς καμιά αμφιβολία για το είδος της Καλημέρας, την οποία μπορώ να απευθύνω στη χώρα, που με φιλοξενεί: Καλημέρα Αμερική και καλή τύχη!