Οι (εξω)πραγματικές αμοιβές και το «φαινόμενο» TikTok
Εάν φανταστούμε τον κόσμο των Social Media σαν μία πυραμίδα και ξεκινώντας από κάτω προς τα πάνω, συναντάμε πρώτα τους nano influencers που έχουν έως 3.000 followers, ακολουθούν οι micro και οι macro που φτάνουν χονδρικά μέχρι τους 500.000 ακολούθους. Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκονται οι mega influencers με 500.000 έως 2 εκατομμύρια followers, οι οποίοι, στην Ελλάδα, είναι μετρημένοι στα δάχτυλα.
Οι τελευταίοι διατηρούν, προς το παρόν τουλάχιστον, τα κεκτημένα τους, παρότι η εμφάνιση του TikTok έχει ανατρέψει τις ισορροπίες. Οι υπόλοιποι, ωστόσο, έχουν επηρεαστεί από τη σαρωτική επέλαση της νέας αυτής πλατφόρμας, που έφερε νέα trends, πιο αυθόρμητο και διασκεδαστικό περιεχόμενο. Οι παραδοσιακοί instagramers δυσκολεύονται να προσαρμοστούν, αν και προσπαθούν να πειραματιστούν περισσότερο, την ώρα που οι TikTokers διεκδικούν δυναμικά το δικό τους μερίδιο στην πίτα της αγοράς.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το Instagram συνεχίζει ακόμη να πληρώνει καλύτερα – φτάνοντας συχνά σε εξωπραγματικά ποσά – και διατηρεί τους «φανατικούς» του. Όμως, οι εταιρείες έχουν αρχίσει να στρέφονται προς το TikTok, το οποίο είναι δημοφιλέστερο στη Gen Z, αλλά έχει κοινό και σε μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες, είναι φθηνότερο και έχει έντονα ψυχαγωγικό χαρακτήρα.
INFLUENCER ΓΕΝΝΙΕΣΑΙ Η ΓΙΝΕΣΑΙ;
Για πολλούς το Instagram ξεκίνησε ως ένα ημερολόγιο καταγραφής της καθημερινότητάς τους, ενώ όσοι «μπήκαν» σε αυτό αφού είχε ήδη μετατραπεί σε «επιχείρηση» είχαν εξαρχής πιο σαφείς στόχους. Το μακρινό 2013, η Βασιλική Καρανζογιάννη – ή αλλιώς Vasilikos, η οποία σήμερα μετράει 36.000 followers – πόσταρε μία φωτογραφία με τα πρώτα προϊόντα που της έστειλε μία εταιρεία και πήρε μόλις δώδεκα likes. «Έκανα content πριν ακόμη εφευρεθεί η λέξη», λέει, συμπληρώνοντας ότι τότε «ήταν πολύ δύσκολο να σε ακολουθήσει ο κόσμος». Ωστόσο, μέσα στην πρώτη πενταετία και μέσω του «πατροπαράδοτου mouth to mouth», οι followers της εκτινάχθηκαν στους 20.000.
Για τη Βασιλική, «εισιτήριο» ήταν η δουλειά της ως beauty editor σε διαδικτυακό περιοδικό. Η προηγούμενη εργασιακή της απασχόληση στο digital marketing βοήθησε και την Μαριάννα Γκιτσάκη, γνωστή στα Social Media ως Surtuko, η οποία άρχισε να ασχολείται με το Food Blogging και μέσα στην καραντίνα κατάφερε να κάνει το χόμπι της επάγγελμα. Γύρω στα δύο χρόνια χρειάστηκε μέχρι να καταφέρει να βιοπορίζεται αποκλειστικά από αυτό, όπως μας λέει, ενώ τα πρώτα μικροποσά ήρθαν από το πρώτο εξάμηνο κι έπειτα η μία συνεργασία έφερε την άλλη.
Για κάποιους άλλους, πάλι, το «διαβατήριο» είναι η τηλεόραση και η συμμετοχή τους σε κάποιο reality. Η Βιργινία Δικαιούλια, μας λέει ότι μόλις βγήκε από το Survivor, το 2018, βρέθηκε με 30.000 followers. Αυτό, βέβαια, ήταν μόνο η αρχή, αφού με συστηματική παρουσία στα Social Media και βρίσκοντας το κατάλληλο target group κατάφερε, μέσα σε μία επταετία, να τους διπλασιάσει.
Πώς, όμως, σε εμπιστεύονται τόσες χιλιάδες άνθρωποι και τελικά, έχουν όντως σημασία τα μεγάλα νούμερα;
Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ
Οι κανόνες του «παιχνιδιού» φαίνεται πως έχουν πλέον αλλάξει και οι εταιρείες δεν ενδιαφέρονται αποκλειστικά για τον αριθμό των ακολούθων, αλλά εξετάζουν πιο διεισδυτικά το προφίλ ενός influencer ή content creator. Τα στατιστικά – από τα likes και τα σχόλια, μέχρι την αγοραστική δυνατότητα του κοινού – είναι «αποκαλυπτικά» για μία εταιρεία, αφού αποτελούν έναν απτό τρόπο για να εξακριβώσει ο πελάτης ότι ο influencer έχει όντως την απήχηση που «υπόσχεται», μας λέει ο manager μοντέλων και επικεφαλής του Agency για influencers «EyesWeb», Γιώργος Κουτούλιας. Τα στοιχεία που εξετάζονται είναι πολύ συγκεκριμένα και σχετίζονται με τους στόχους και το προφίλ της κάθε εταιρείας, ενώ οι διαφημιστικές χρησιμοποιούν εξειδικευμένα προγράμματα αξιολόγησης. Έτσι, συχνά, «μικρότεροι» influencers είναι ελκυστικότεροι, αφού έχουν έναν συμπαγή πυρήνα πιστών followers, οι οποίοι θα αγοράσουν ό,τι τους προτείνουν.
Γενικά, η «αλματώδης» αύξηση των ακολούθων αποτελεί μία δύσκολη εξίσωση. Ωστόσο, εάν ο influencer είναι σχετικά προσεκτικός και δεν πέσει θύμα «cancel», είναι εξαιρετικά σπάνιο και το να χάσει μαζικά ακολούθους. Απ’ την άλλη, οι πιστοί followers μπορούν να αποδειχτούν «σωτήριοι» και να βάλουν πλάτη σε άλλα επαγγελματικά εγχειρήματα, που χωρίς αυτούς ίσως και να μην είχαν καρποφορήσει. Κάτι τέτοιο συνέβη στη Βασιλική (aka Vasilikos) όταν αποφάσισε, λίγο πριν τη δεύτερη καραντίνα, να ανοίξει το «Νails Done». Έχοντας αυτό το «εφόδιο», κατάφερε να χτίσει σχετικά γρήγορα σταθερή πελατεία και μετά από δύο χρόνια να ανοίξει και ένα δεύτερο κατάστημα.
«ΑΣΦΑΛΕΣΤΕΡΕΣ» ΟΙ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ
Η Τζέλα Κωνσταντοπούλου, Digital & Social Media Manager στην εταιρεία Bacardi, μας εξηγεί ότι οι μακροχρόνιες συνεργασίες, με ετήσια ή εξαμηνιαία συμβόλαια είναι προτιμότερες, καθώς έτσι οικοδομείται μία σταθερή σχέση και το brand ταυτίζεται στη συνείδηση του καταναλωτή με κάποιον influencer, ο οποίος, με τη σειρά του, απευθύνεται στο κατάλληλο target group. Η Surtuko, επίσης, προτιμά τις μακροχρόνιες συνεργασίες, ενώ μας λέει ότι τα συμβόλαια είναι αυστηρά, επιβάλλοντας διάφορους κανόνες και περιορισμούς. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η φαντασία και η δημιουργικότητα είναι βασικά συστατικά ενός επιτυχημένου post.
TIKTOK: Η ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΠΟΥ ΤΑΡΑΞΕ ΤΑ ΝΕΡΑ ΚΑΙ ΗΡΘΕ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΙΝΕΙ
Οι παραδοσιακές επιχειρήσεις στέκονται ακόμη με αμηχανία απέναντι στο digital marketing, ωστόσο, όπως παρατηρεί η Surtuko, όλο και περισσότερες εταιρείες στρέφονται στα Social Media, θεωρώντας ότι η απόδοση της επένδυσης είναι μεγαλύτερη σε σχέση με τα κλασικά κανάλια προώθησης. Οι influencers είναι μεγάλο asset για μία εταιρεία, λέει χαρακτηριστικά η κα Κωνσταντοπούλου, εξηγώντας πως το εκάστοτε προϊόν (είτε είναι ήδη γνωστό, είτε λανσάρεται για πρώτη φορά) γίνεται κομμάτι της everyday life, πράγμα πολύ σημαντικό, αφού αυτή είναι πια και η στροφή της διαφήμισης.
Η καθαρόαιμη τοποθέτηση προϊόντος έχει πεθάνει και πλέον η τάση είναι «το να κάνουμε διαφήμιση σαν να μην κάνουμε διαφήμιση», με την εμφάνιση του TikTok να παίζει κομβικό ρόλο σε αυτό και πολλούς instagramers να προσπαθούν να προσαρμοστούν. «Είναι τέλειο που ήρθε το TikTok», λέει, υπογραμμίζοντας ότι είναι ακριβώς αυτό που είχαμε ανάγκη· μία πλατφόρμα-καθρέφτης της καθημερινής ζωής, με raw περιεχόμενο και ανθρώπους, οι οποίοι δείχνουν πτυχές της πραγματικής τους ζωής, σε παίρνουν μαζί τους στο αυτοκίνητο, στη δουλειά – είναι σαν εσένα κι έχουν τα προβλήματα ενός «κανονικού» ανθρώπου.
Κι αυτό ακριβώς είναι που «πουλάει», όπως αποδεικνύεται από την αλματώδη ανάπτυξη προφίλ στο TikTok ανθρώπων που – ακόμη κι αν δεν είναι σαν εμάς – μοιάζουν μ’ εμάς, θα μπορούσαν να είναι φίλοι μας, δεν μοστράρουν – τουλάχιστον σε σκανδαλώδη βαθμό – τα πλούτη τους, φαίνονται προσιτοί, κάνουν αστεία, είναι politically correct, αλλά και δεν είναι την ίδια στιγμή.
Υπό αυτό το πρίσμα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι το Instagram, με τα πιο esthetic και επιτηδευμένα ποστ έχει πεθάνει ή, τέλος πάντων, φυτοζωεί, υποστηρίζοντας ότι η κλασική ινσταγκραμική διαφήμιση προκαλεί αντίθετα συναισθήματα από τα επιδιωκόμενα και «θυμώνει τον κόσμο». Αυτό, εν πολλοίς, αποδεικνύουν και τα στατιστικά, βάσει των οποίων το TikTok έχει πάρει πλέον τα «πρωτεία» στη διαφημιστική πίτα παγκοσμίως.
ΣΤΟ «ΡΑΝΤΑΡ» ΤΗΣ ΑΑΔΕ
Όσον αφορά τη φορολογία, για την οποία τελευταία γίνεται πολλή συζήτηση, το συμπέρασμα που εξάγεται είναι κοινό: οι μεγάλες εταιρείες ή οι πολυεθνικές δεν νοείται να μην ζητήσουν να κοπεί τιμολόγιο, με το «μπλοκάκι» να είναι ένα «αξεσουάρ» απαραίτητο ήδη από τα πρώτα βήματα ενός influencer.
Ωστόσο, με την ΑΑΔΕ καταπόδας, έχει μάλλον καλλιεργηθεί ένα σχετικό κλίμα πανικού ή τουλάχιστον φόβου. Ενδεικτικό είναι ότι κατά την έρευνα μας, γνωστοί influencers ήταν επιφυλακτικοί και τελικά αρνήθηκαν να μας μιλήσουν. Ακόμη, πέρα από τους 20 μεγάλους influencer που έχουν μπει στο «μικροσκόπιο» της ΑΑΔΕ, φαίνεται πως πλέον γίνονται έλεγχοι και σε μικρότερους, εάν διαπιστωθεί κάποια «παραφωνία» σε σχέση με τις φορολογικές τους δηλώσεις. Σε περίπτωση, μάλιστα, που προβάλλουν κάποιο κατάστημα ή προϊόν αμισθί, θα έχουν «άλλοθι» σε τυχόν έλεγχο μόνον εάν κόψουν μηδενικό τιμολόγιο.
Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ»
Η ΑΑΔΕ, αξιοποιώντας την Τεχνητή Νοημοσύνη, διενεργεί τριγωνικούς ελέγχους, «σκανάροντας» τα δηλωθέντα εισοδήματα σε συνδυασμό με το ηλεκτρονικά καταγεγραμμένο κόστος διαβίωσης και τη δραστηριότητα των influencers, με στόχο να εντοπίσει τις αποκλίσεις που παραπέμπουν σε αδήλωτα ποσά
Για τις περιπτώσεις που υπάρχουν ενδείξεις ότι τα δηλωθέντα εισοδήματα δεν αρκούν για την κάλυψη των δαπανών διαβίωσης ή της προσαύξησης της περιουσίας, διενεργείται περαιτέρω έλεγχος.
ΠΟΣΑ ΒΓΑΖΕΙ ΤΕΛΙΚΑ ΕΝΑΣ INFLUENCER;
Είναι πλέον γνωστό ότι παγκοσμίως στην αγορά των Social Media πέφτει πολύ χρήμα – ξεκινώντας από μερικές εκατοντάδες ευρώ και ανεβαίνοντας όσο ανεβαίνουν κι οι followers. Στην Ελλάδα, για μία συνεργασία στο Instagram, ένας «πρωτοεμφανιζόμενος» ή σχετικά «μικρός» influencer, μπορεί να ξεκινήσει από τα 250 – 500 ευρώ, ποσό που ανέρχεται στα 3.000 – 6.000 ευρώ το post όσο ανεβαίνουμε κλίμακα και αγγίζει τα 10.000 ευρώ για ένα post ή τα 1.500 ευρώ για ένα story, φτάνοντας στην κορυφή της πυραμίδας.
Στο TikTok θεωρείται πως μία μέση αμοιβή ενός influencer με σχετικά μεγάλο κοινό κινείται γύρω στα 2.500- 3.000 ευρώ το video, ενώ κάποιος μικρότερος μπορεί να ξεκινήσει ακόμη και από διψήφια ποσά.
Σε περιπτώσεις, δε, που η αναγνωρισιμότητα χτυπάει «κόκκινο» εκτοξεύεται και το κασέ. Έτσι, το ενδεχόμενο να μιλάμε ακόμη και για εξαψήφια ποσά, σε μακροχρόνιες καμπάνιες που επεκτείνονται και στα παραδοσιακά μέσα, δεν είναι καθόλου ανεδαφικό.
Πέρα από αυτά, δεν είναι σπάνιες και οι συμφωνίες «πακέτο», δηλαδή τα εξαμηνιαία ή ετήσια συμβόλαια, που καλύπτουν πολλές αναρτήσεις και δημόσιες εμφανίσεις.
Υπάρχουν, τέλος, περιπτώσεις προϊόντων που θεωρούνται «πιο δύσκολα», λόγω των περιορισμών που επιβάλλουν οι πλατφόρμες, όπως τα αλκοολούχα ποτά ή τα καπνικά, για τα οποία κάποιοι influencers ζητούν μεγαλύτερη αμοιβή.
* Το άρθρο της Ηλιάνας Χατζηδημητρίου δημοσιεύθηκε στο Reporter Magazine Ιουλίου 2025. Δείτε εδώ ολόκληρο το τεύχος, που εκδίδεται από το https://www.reporter.gr