Του Θεόδωρου Ι. Σολδάτου*
Διάβασα τη σύνοψη του κεφαλαίου περί ΤΝ που δημοσιεύσατε εδώ:
https://www.syntaktisylis.gr/selides/pos-tha-doulepsei-e-ai-choris-yliko-apo-anthropo. Σε αυτήν φαίνεται να κάνετε τις εξής παραδοχές:
-Ότι τα αποτελέσματα που παράγει η ΤΝ είναι πολιτικά ουδέτερα, αντικειμενικά και ακριβή.
-Ότι τα εργαλεία ΤΝ είναι ντετερμινιστικά συστήματα που θα δώσουν την ίδια απάντηση κάθε φορά που τίθεται μια συγκεκριμένη ερώτηση.
- Ότι οι εταιρείες που διαχειρίζονται τα εργαλεία ΤΝ (και επηρεάζουν τα αποτελέσματά τους) έχουν ως μοναδικό στόχο την αύξηση της δημιουργικότητας και της παραγωγικότητας και ότι ενεργούν για το καλό της κοινωνίας.
Λυπάμαι που θα σας απογοητεύσω, αλλά τίποτε από τα παραπάνω δεν ισχύει.
Τα εργαλεία ΤΝ είναι μια φούσκα με πολύ σημαντικές μέχρι τώρα αρνητικές επιπτώσεις, από την καταστροφή του ίδιου του Internet λόγω της πλημμυρίδας «σκουπιδοϋλικού» που δημιουργούν (AI slop) και των προβλημάτων που δημιουργούν στα sites οι μηχανές συγκέντρωσης δεδομένων (crawlers), μέχρι την τεράστια οικολογική απειλή που αποτελεί η ακόρεστη όρεξη των data centers για ενέργεια για τη λειτουργία τους και για νερό για την ψύξη τους.
Είναι μια ενισχυμένη εκδοχή των social media που ήδη έχουν προκαλέσει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στις ανθρώπινες κοινωνίες (σας λέει τίποτα το όνομα Cambridge Analytica;) και ακόμα μεγαλύτερη απειλή για την ιδιωτικότητα και την ελευθερία στον σύγχρονο διασυνδεδεμένο κόσμο.
Όσο για την επίδραση στον άνθρωπο, ισχύει το use it or lose it: αν δεν χρησιμοποιείς το μυαλό σου για εργασίες που φαίνονται βαρετές και χάσιμο χρόνου, όπως η περίληψη ενός κειμένου και η ανάλυση δεδομένων, οι νοητικές ικανότητες ατροφούν, όπως ακριβώς ατροφούν οι μυς από την έλλειψη άσκησης που προκαλεί το ΙΧ.
Οι ελάχιστες θετικές πλευρές της ΤΝ, κυρίως αυτοματοποιήσεις που μπορούν να γίνουν με πιο απλά υπολογιστικά εργαλεία, είναι αμελητέες μπροστά στην τεράστια ζημιά που προκαλεί. Ο μόνος λόγος που υπάρχει είναι γιατί κάποιοι άπληστοι καπιταλιστές (πλεονασμός, το ξέρω) είδαν μια χρυσή ευκαιρία για ακόμα μεγαλύτερα κέρδη σε χρήμα και εξουσία και είναι φανερή η προσπάθειά τους να επιβάλλουν με τη βία τη γενίκευση της χρήσης της μέσω της υποχρεωτικής εισαγωγής της σε λειτουργικά συστήματα (Windows), browsers, κινητά κλπ.
Θα σας πρότεινα να ρίξετε μια ματιά στο παρακάτω άρθρο, προερχόμενο από το
https://anthonymoser.github.io/writing/ai/haterdom/2025/08/26/i-am-an-ai-hater.html - κυρίως στα άρθρα που παραπέμπει:- και έχει τίτλο
Είμαι μισητής της Τεχνητής Νοημοσύνης
Είμαι μισητής της Τεχνητής Νοημοσύνης. Αυτό θεωρείται αγένεια, αλλά δεν με νοιάζει, επειδή είμαι μισητής.
Για να μιλήσουμε ευγενικά για την Τεχνητή Νοημοσύνη, βάζετε τις αποποιήσεις ευθύνης πάνω από την κριτική: φυσικά και δεν είμαι εντελώς αντίθετος σε αυτήν. Ίσως σε λίγα χρόνια όταν. Ίσως για άλλους σκοπούς, αλλά. Υποτίθεται ότι πρέπει να συζητάτε για το πώς και πότε πρέπει να χρησιμοποιείται. Υποτίθεται ότι πρέπει να θεωρείτε δεδομένο ότι πρέπει να είναι χρήσιμη κάπου, σε κάποιον, για κάτι, τελικά. Άνθρωποι που είναι πλούσιοι, έξυπνοι και σεβαστοί το λένε, και θα ήταν αλαζονικό να διαφωνήσουμε με αυτούς τους ανθρώπους.
Αλλά είμαι μισαλλόδοξος, κάτι που αποτελεί ένα είδος ακεραιότητας. Σημαίνει ότι είμαι πρόθυμος να διαφωνήσω με οποιονδήποτε, ακόμα κι αν είναι αγενές. «Αλλά το χρησιμοποιώ μόνο για να–» «Στην πραγματικότητα, αν εσύ απλώς–» «Τα νέα μοντέλα–» «Έκανα πλάκα–» Σταμάτα. Ντρέπεσαι. Ντρέπομαι για σένα.
Οι επικριτές έχουν ήδη γράψει εκτενώς για τις περιβαλλοντικές βλάβες , την ενίσχυση της προκατάληψης και τη δημιουργία ρατσιστικού αποτελέσματος , τις γνωστικές βλάβες και τις αυτοκτονίες που υποστηρίζονται από την Τεχνητή Νοημοσύνη , τα προβλήματα με τη συναίνεση και τα πνευματικά δικαιώματα , τον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες τεχνολογίας Τεχνητής Νοημοσύνης προωθούν τα πρότυπα της αυτοκρατορίας , πώς είναι μια απάτη που επιτρέπει την απάτη , την παραπληροφόρηση , την παρενόχληση και την επιτήρηση , την εκμετάλλευση των εργαζομένων , ως δικαιολογία για την απόλυση εργαζομένων και την υποβάθμιση των δεξιοτήτων, πώς δεν συλλογίζονται στην πραγματικότητα και η πιθανότητα και η συσχέτιση είναι ανεπαρκείς για τον στόχο της νοημοσύνης , πώς οι άνθρωποι πιστεύουν ότι τους κάνει γρηγορότερους ενώ τους κάνει πιο αργούς , πώς είναι εγγενώς μέτρια και θεμελιωδώς συντηρητική, πώς είναι στον πυρήνα της μια φασιστική τεχνολογία που έχει τις ρίζες της στην ιδεολογία της υπεροχής , η οποία ορίζεται όχι από τα τεχνικά της χαρακτηριστικά αλλά από τα πολιτικά της .
Αλλά είμαι κάτι περισσότερο από ένας απλός κριτικός: είμαι μισητής. Δεν είμαι εδώ για να διατυπώσω ένα προσεκτικό και περιεκτικό επιχείρημα, επειδή κάποιοι το έχουν ήδη κάνει αυτό. Αν πιέζεις άχρηστα πράγματα ή τα τρως, δεν θα τα διάβαζες ούτως ή άλλως. Θα ζητούσες από ένα bot μια περίληψη και θα ξεχνούσες τι σου είπε, και μετά θα συνέχιζες την ημέρα σου, χωρίς να αλλάζεις λέξεις που δεν διάβασες και ιδέες που δεν έλαβες υπόψη.
Είμαι εδώ για να είμαι αγενής, επειδή πρόκειται για μια αγενή τεχνολογία και αξίζει μια αγενή απάντηση. Ο Miyazaki είπε: « Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτό αποτελεί προσβολή για την ίδια τη ζωή ». Ο Scam Altman είπε ότι μπορούμε να περιβάλουμε το ηλιακό σύστημα με μια Σφαίρα Dyson για να φιλοξενεί κέντρα δεδομένων. Ο Miyazaki έχει δίκιο και ο Altman κάνει λάθος. Ο Miyazaki λέει ιστορίες που συνδυάζουν το συνηθισμένο και το φανταστικό με τρόπους που οι άνθρωποι βρίσκουν βαθιά νόημα. Ο Altman λέει ψέματα για τα χρήματα.
Και χαίρομαι που λένε ψέματα. Επειδή οι κατασκευαστές της Τεχνητής Νοημοσύνης δεν είναι καταδικασμένοι από τις αποτυχίες τους, είναι καταδικασμένοι από τους στόχους τους. Θέλουν να φτιάξουν ένα τζίνι για να τους ικανοποιήσει τις επιθυμίες τους, και η επιθυμία τους είναι να μην χρειαστεί ποτέ κανείς να ξαναφτιάξει τέχνη. Θέλουν να δημιουργήσουν ένα νέο είδος νου, ώστε να μπορούν να τον εξαναγκάσουν σε άβουλη υποδούλωση. Το όνειρό τους είναι να εφεύρουν νέες μορφές ζωής για να τους υποδουλώσουν.
Και για ποιο σκοπό; Σε ένα είδος μηδενιστικής συμμετρίας, το όνειρό τους για την τέλεια μηχανή σκλάβων στραγγίζει τη ζωή όσων τη χρησιμοποιούν καθώς και όσων περιστρέφουν τα γρανάζια. Τι είναι η ζωή εκτός από αυτό που επιλέγουμε, ποιους γνωρίζουμε, αυτό που βιώνουμε; Ασυνάρτητοι κενοί άνθρωποι θέλουν να μου πουλήσουν την ευκαιρία να σταματήσω να διαβάζω, να γράφω και να σκέφτομαι, να σταματήσω να φροντίζω τα παιδιά μου ή να μιλάω στους γονείς μου, να σταματήσω να επιλέγω τι κάνω ή να ξέρω γιατί το κάνω. Ευδαιμονία άγνοια και απόλυτη απομόνωση, ζεστές στη μήτρα του αλγορίθμου, τρεφόμενες από πεινασμένες μηχανές.
Και ακόμα κι αν καταναλώνει όσους το χρησιμοποιούν, ακόμα κι αν οι απατεώνες γίνονται τα δικά τους σημάδια, ακόμα κι αν συντηρείται από εκμεταλλευόμενους εργάτες που έχουν τοποθετηθεί ως ανθρώπινα φίλτρα για αλγοριθμική κακοποίηση - κάποιοι άνθρωποι θέλουν να πάρουν λίγο, για λιχουδιά. Για αστείο. Απλώς για να το κοροϊδέψουν, απλώς για την πολυάσχολη δουλειά, επειδή είναι αρκετά καλό, σωστά; Καταλαβαίνεις.
Καταλαβαίνω: θέλεις άδεια. Υπάρχει μια μηχανή στη γωνία τυλιγμένη με ανθρώπινο δέρμα που φτιάχνει πράγματα από σκουπίδια και αίμα για να μοιάζουν με ό,τι θέλεις (αρκεί να μην κοιτάξεις πολύ προσεκτικά). Έδωσες ένα στον δάσκαλό σου και δεν το πρόσεξε. Το αφεντικό σου σου είπε να το χρησιμοποιήσεις αφού απέλυσαν τη μισή ομάδα και ήταν εντάξει. Έδωσες ένα στα παιδιά σου και τους άρεσε. Θέλεις να ξέρεις ότι μπορείς να το χρησιμοποιείς μερικές φορές χωρίς να σε υποτιμώ. Δεν χρειάζεσαι να πιστέψω ότι είναι χρήσιμο, απλά θέλεις να είμαι ευγενικός σε αυτό.Αλλά είμαι μισαλλόδοξος και δεν θα είμαι ευγενικός. Η μηχανή είναι αηδιαστική και πρέπει να τη σπάσουμε. Οι άνθρωποι που την κατασκευάζουν είναι άσκοποι κανίβαλοι που τρώνε σκουπίδια και δοξάζουν την άγνοια. Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτό αποτελεί προσβολή για την ίδια τη ζωή.
Έγινα μισητής κάνοντας ακριβώς αυτά που η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν μπορεί να κάνει: να διαβάζω και να κατανοώ την ανθρώπινη γλώσσα, να σκέφτομαι και να συλλογίζομαι για ιδέες, να λαμβάνω υπόψη το νόημα των λέξεών μου και το πλαίσιό τους, να αγαπώ τους ανθρώπους, να δημιουργώ τέχνη, να ζω στο σώμα μου με τα ελαττώματά του, τα συναισθήματα και τη ζωή του. Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν μπορεί να μισεί, επειδή η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν αισθάνεται, δεν γνωρίζει, ούτε νοιάζεται. Μόνο οι άνθρωποι μπορούν να μισούν. Γιορτάζω την ανθρώπινη φύση μου.
* Ο Θεόδωρος Ι. Σολδάτος είναι επαγγελματίας στην Πληροφορική, απόφοιτος του Παντείου Πανεπιστημίου (Πολιτικές Επιστήμες και Ιστορία) και του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών). E-mail: