Γυναίκες και δημοσιογραφία

Ο δημοσιογραφικός κόσμος μετέχει στον  ετήσιο εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου, αγωνιζόμενος «για την ενδυνάμωση της θέσης των γυναικών στα ΜΜΕ και την ισότητα των φύλων στις αίθουσες σύνταξης των Μέσων Ενημέρωσης». Το  διατρανώνει το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ, δημοσιοποιώντας  ανακοίνωση της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων στην οποία αναφέρεται: «Φέτος συμπληρώνονται τριάντα χρόνια από τη Διακήρυξη του Πεκίνου, του ιστορικού ψηφίσματος που εγκρίθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη, στο τέλος της Τέταρτης Παγκόσμιας Διάσκεψης για τις Γυναίκες, στις 15 Σεπτεμβρίου 1995. Ωστόσο, τριάντα χρόνια μετά, οι γυναίκες ανά τον κόσμο συνεχίζουν να υφίστανται τις συνέπειες διαφόρων κραυγαλέων μορφών έμφυλης ανισότητας και κοινωνικών διακρίσεων τόσο  στην προσωπική τους ζωή όσο και στον εργασιακό τους βίο».

Και η ανακοίνωση της ΕΣΗΕΑ καταλήγει: «Συντονισμένοι με τη Διεθνή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων, δηλώνουμε απερίφραστα ότι θα συνεχίσουμε τις προσπάθειες για ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων σε θέσεις ευθύνης και εξασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους, για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς, απαλλαγμένη από μισογυνισμό και προκαταλήψεις λόγω φύλου».
Οφείλω να επισημάνω πάντως ότι από τις αρχές της δεκαετίας του ΄60, όταν μπήκα στο επάγγελμα, πολλά έχουν αλλάξει υπέρ των γυναικών συναδέλφων. Τότε η συνήθης είσοδος των γυναικών στο χώρο ήταν το «καλλιτεχνικό» - τώρα το λέμε «πολιτιστικό» -, το ρεπορτάζ μόδας και το μεταφραστικό.
Η σπουδαία Μαρία Ρεζάν στο καλλιτεχνικό και το μεταφραστικό της εφημερίδας “Ελευθερία” έκανε τα πρώτα της βήματα.  Και ήταν η πρώτη γυναίκα που εκλέχτηκε στο Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ, παραβιάζοντας 1984 το ανδροκρατούμενο άβατο  του Σωματείου, 70 χρόνια από την ίδρυσή του. Κι έπρεπε να περάσουν 29 χρόνια για να εκλεγεί, το 2013, η πρώτη πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ· η Μαρία Αντωνιάδου, που συνεχίζει και σήμερα.

Τη Μ. Ρεζάν ακολούθησαν η Φανή Πετραλιά, επίσης ως μέλος, και 10 χρόνια αργότερα η Νανά Νταουντάκη που εκλέχτηκε στη θέση Γεν. Γραμματέα· ήταν η πρώτη φορά που γυναίκα εκλεγόταν στο προεδρείο. Έκτοτε κι άλλες γυναίκες μπήκαν στο Δ.Σ. και στο προεδρείο, ενώ στην ΠΟΕΣΥ το 2918 εκλέχτηκε για πρώτη φορά γυναίκα πρόεδρος, η Έλενα Ριζεάκου. Πρόεδρος εξάλλου της  Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων, που  εκπροσωπεί περισσότερους από 600.000 δημοσιογράφους σε όλο τον κόσμο, είναι η Dominique Pradalié. Στον ΕΔΟΕΑΠ η πρώτη – και μοναδική έως τώρα – πρόεδρος ήταν η Ελένη Σπανοπούλου, που είχε εκλεγεί για δυο συνεχόμενες θητείες, το 2009 και το 2011.

Όσο για τις επιτελικές θέσεις σε ΜΜΕ, η πρώτη γυναίκα διευθύντρια εφημερίδας – μετά την Ελένη Βλάχου, που ήταν και ιδιοκτήτρια της Καθημερινής – ήταν η Κατερίνα Δασκαλάκη. Κι αυτή είχε ξεκινήσει από το μεταφραστικό της Ελευθεροτυπίας. Και στην τελευταία υπήρξε γυναίκα διευθύντρια, η Κύρα Αδάμ· από τον Σεπτέμβριο του 2010 μέχρι την αναστολή της έκδοσής της το 2012. Αφετηρία της, επίσης το μεταφραστικό.
Πολύ νωρίτερα ωστόσο, αρκετές γυναίκες δημοσιογράφοι κατείχαν διευθυντικές θέσεις σε περιοδικά.

Σύγχρονες ηρωίδες της καθημερινότητας

Στις 8 Μαρτίου, τιμούμε το γυναικείο κίνημα και όλες τις γυναίκες της ζωής μας. Η πρώτη επίσημη Ημέρα της Γυναίκας ξεκίνησε να εορτάζεται στις 28 Φεβρουαρίου του 1909, στη μνήμη των γυναικών που έχασαν την προηγούμενη χρονιά τη ζωή τους στην απεργία της Νέας Υόρκης, αγωνιζόμενες για ένα πιο ανθρώπινο ωράριο εργασίας, καλύτερες αμοιβές, δικαίωμα ψήφου και κατάργηση της παιδικής εργασίας. Η συμβολή της γυναίκας σε κάθε πτυχή της ζωής – στην οικογένεια, στην εργασία, στην επιστήμη, στην πολιτική, στην τέχνη – είναι ανεκτίμητη.
Από τις μεγάλες πρωτοπόρους της ιστορίας μέχρι τις σύγχρονες ηρωίδες της καθημερινότητας, οι γυναίκες συνεχίζουν να διαμορφώνουν τον κόσμο με τη δύναμη, την αφοσίωση και το πάθος τους. Αυτή η ημέρα δεν είναι απλώς μια γιορτή, αλλά και μια υπενθύμιση ότι η ισότητα των φύλων είναι ένας αγώνας που δεν έχει ολοκληρωθεί. Ας στηρίξουμε την ισότητα, την αξιοπρέπεια και την ευκαιρία για κάθε γυναίκα να ζήσει τη ζωή που επιθυμεί, χωρίς περιορισμούς και διακρίσεις.
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (International Women's Day,) που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου,   θεσπίστηκε για πρώτη φορά το 1977 με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ για να αναδείξει τα προβλήματα και να προωθήσει τα δικαιώματα της γυναίκας.

Ωστόσο, ιστορία της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας δεν ξεκινά με την υιοθέτησή από τον ΟΗΕ το 1977. Πρωτογιορτάστηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1909 στην Νέα Υόρκη, ως Εθνική Ημέρα της Γυναίκας, με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ, σε ανάμνηση μιας μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου 1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας. Το περιστατικό αυτό πάντως, αμφισβητείται σήμερα από μερίδα Αμερικανών ιστορικών και χαρακτηρίζεται μύθος.
Με αφετηρία τις ΗΠΑ, ο εορτασμός διεθνοποιήθηκε τον επόμενο χρόνο, κατά την διάρκεια δευτέρου συνεδρίου του γυναικείου τμήματος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς (2η Διεθνής), που έγινε στην Κοπεγχάγη (26-27 Αυγούστου 1910). Οι 100 σύνεδροι από 17 χώρες υιοθέτησαν την πρόταση τριών γερμανίδων (Λουίζ Τσιτς, Κλάρα Τσέτκιν και Κέτε Ντούνκερ) να γιορτάζεται κάθε χρόνο η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας,ως ένα βήμα για την προώθηση της ισότητας των δύο φύλων, που θα περιλάμβανε και το εκλογικό δικαίωμα, που ήταν τότε το καθολικό ζητούμενο για τις γυναίκες όλου του κόσμου.

Στις 19 Μαρτίου 1911 γιορτάστηκε για πρώτη φορά η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στην Αυστρία, την Γερμανία, την Ελβετία και την Δανία. Κοινός τόπος και στις τέσσερις χώρες ήταν η ψήφος στις γυναίκες και η ανάδειξη των γυναικών σε δημόσια αξιώματα. Οι Αμερικανίδες συνέχιζαν να γιορτάζουν την δική τους εθνική ημέρα την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου. Το 1914, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε στην Γερμανία στις 8 Μαρτίου – είτε επειδή ήταν Κυριακή είτε σε ανάμνηση της απεργίας του 1857 στην Νέα Υόρκη- και έκτοτε καθιερώθηκε η ημερομηνία αυτή για τον εορτασμό και υιοθετήθηκε αρκετά χρόνια αργότερα από τον ΟΗΕ.
Μετά την επικράτηση της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία (1917), η φεμινίστρια Αλεξάνδρα Κολοντάι έπεισε τον Λένιν να καθιερώσει την 8η Μαρτίου ως επίσημη αργία. Αργία, αλλά μόνο για τις γυναίκες καθιερώθηκε στην Κίνα μετά την επικράτηση του Μάο, χωρίς όμως, πολιτικό και διεκδικητικό  υπόβαθρο· εορτάζεται ως έκφραση συμπάθειας και αγάπης των ανδρών προς τις γυναίκες, με προσφορά λουλουδιών και δώρων.
Η άνοδος του φεμινιστικού κινήματος στη Δύση τη δεκαετία του '60 αναζωογόνησε τη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, η οποία όπως προαναφέρθηκε, από το 1977 διεξάγεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με αιχμή του δόρατος την ανάδειξη των γυναικείων προβλημάτων και δικαιωμάτων.

ΟΗΕ: Τα δικαιώματα των γυναικών υποχωρούν παγκοσμίως

Τα δικαιώματα των γυναικών υποχώρησαν το 2024 στο ένα τέταρτο των χωρών παγκοσμίως, σύμφωνα με έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα ο ΟΗΕ Γυναίκες με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, γεγονός στο οποίο συνέβαλαν, μεταξύ άλλων, παράγοντες όπως η αποδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών, οι νέες τεχνολογίες και η κλιματική αλλαγή.
«Η αποδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών συνοδεύτηκε από μείωση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών», υπογραμμίζει η υπηρεσία του ΟΗΕ, σύμφωνα με την οποία «παράγοντες κατά των δικαιωμάτων υπονομεύουν ενεργά τη μακροχρόνια συναίνεση σε βασικά ζητήματα για τα δικαιώματα των γυναικών».
«Σχεδόν μία στις τέσσερις χώρες ανέφερε υποχωρήσεις στην ισότητα των φύλων οι οποίες εμποδίζουν την εφαρμογή της Πλατφόρμας Δράσης του Πεκίνου», συνεχίζει η έκθεση αναφερόμενη στο πρόγραμμα δράστης που υιοθετήθηκε κατά την 4η παγκόσμια διάσκεψη του ΟΗΕ για τις γυναίκες, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Πεκίνο το 1995. Τριάντα χρόνια μετά τη διάσκεψη αυτή ο ΟΗΕ παρατηρεί ότι έχουν σημειωθεί μικτές πρόοδοι. Η εκπροσώπηση των γυναικών στα κοινοβούλια έχει υπερδιπλασιαστεί από το 1995, αλλά τα τρία τέταρτα των βουλευτών εξακολουθούν να είναι άνδρες.
Το ποσοστό των γυναικών που λαμβάνουν κοινωνική προστασία αυξήθηκε παγκοσμίως κατά ένα τρίτο από το 2010 ως το 2023, αλλά δύο δισεκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια εξακολουθούν να ζουν σε περιοχές όπου δεν υπάρχει τέτοιους είδους προστασία. Εξάλλου οι διαφορές στην εργασία «βρίσκονται σε τέλμα εδώ και δεκαετίες». Περίπου το 63% των γυναικών ηλικίας 25 με 54 ετών ασκούν κάποιο αμειβόμενο επάγγελμα, έναντι του 92% των ανδρών της ίδιας ηλικιακής ομάδας.
Δυο χρόνια πριν, στις 6 Μαρτίου 2023, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες είχε καταγγείλει ότι η «ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών παγκοσμίως είναι ένας ολοένα και πιο μακρινός στόχος, ο οποίος θα επιτευχθεί στην καλύτερη περίπτωση «σε 300 χρόνια».

Κλείνοντας, ένα ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ του 1982, για την Ημέρα της Γυναίκας, δημιουργημένο από γυναίκες. Τις δημοσιογράφους Πέλλη Κεφαλά και Αθηνά Ραπίτου, σε σκηνοθεσία Άννας Κεσίσογλου.

https://www.ert.gr/ert-arxeio/pagkosmia-imera-tis-gynaikas-8-martioy-6/