In memoriam Κώστα Σημίτη

Ο Κ. Σημίτης όπως δεν τον είχαμε συνηθίσει: Γελαστός, μια ηλιόλουστη μέρα, φορά γυαλιά ηλίου και φωτογραφίζεται έχοντας πίσω του τη θάλασσα. Η εικόνα είναι από το εξώφυλλο του πιο προσωπικού βιβλίου του, με τίτλο “Δρόμοι ζωής” (εκδ. Πόλις, 2015), που ήταν η πολιτική του αυτοβιογραφία. Λίγο πριν συμπληρώσει τα 80 του, είχε αποφασίσει να μιλήσει ο ίδιος για τον εαυτό του.

Ο θάνατος του πρώην πρωθυπουργού και αρχηγού του ΠΑΣΟΚ Κώστα Σημίτη, ανέδειξε για μια ακόμη φορά την πλήρη αδυναμία μας να κάνουμε μια αντικειμενική αποτίμηση προσώπων και πραγμάτων ή, έστω, να προσπαθήσουμε να τα δούμε και να τα κρίνουμε με κάποια απόσταση. Καθένας – ιδιαίτερα στα social media, που δίνουν αυτήν τη δυνατότητα – διατύπωσε την άποψή του· για κάποιους ήταν ο χειρότερος όλων των εποχών και για κάποιους άλλους ο καλύτερος.
Προσπαθώντας να  αποφύγω τον πειρασμό του ιστορικού αναχρονισμού και να… πέσω στην παγίδα του, γράφω αυτές τις αράδες που αναρτώνται μετά την ταφή του πρώην πρωθυπουργού.

Πιθανότατα ο Κώστας Σημίτης δεν ήταν ο δημοφιλέστερος αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, στο οποίο ήταν ενταγμένος ιδεολογικά και πολιτικά στο ΠΑΣΟΚ, ενώ υπήρξε ιδρυτικό μέλος του. Ωστόσο, έβαλε διαχρονικά το συμφέρον της χώρας πάνω από το κομματικό συμφέρον, καταβάλλοντας το αντίστοιχο πολιτικό κόστος.
Η ένταξη στην ΟΝΕ και η υιοθέτηση του ευρώ, η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η δημιουργία του μετρό, της Αττικής οδού, της Εγνατίας οδού, του «Ελευθέριος Βενιζέλος», της γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου, η Ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χώρων, αλλά και η θέσπιση του Συνηγόρου του Πολίτη, της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών, είναι ορισμένα από τα έργα που πραγματοποιήθηκαν επί των ημερών του - και δεν ήταν «μακέτες», όπως ο ίδιος συνήθιζε να λέει. Επί των ημερών του υπήρξε ένας οργασμός δημόσιων έργων και επενδύσεων που μείωσαν την ανεργία και ταυτόχρονα εκτόξευσαν τους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ελλάδα. Οι ρυθμοί αυτοί άρχισαν να εξασθενούν  με την κυβέρνηση που τον διαδέχθηκε. Και το 2008, ένα χρόνο πριν από τη λήξη της δεύτερης θητείας της κυβέρνησής του και την πτώση της, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής  κατηγόρησε τον Κ. Σημίτη ως «υπονομευτή της χώρας» επειδή προειδοποίησε για τον κίνδυνο προσφυγής στο ΔΝΤ. Και μετά ήρθε το Μνημόνιο, μαζί με την Τρόικα…
«Δεν τα πέτυχε όλα ο σεμνός και αξιοπρεπής Κώστας Σημίτης», έγραψε στην Καθημερινή ο Νότης Παπαδόπουλος τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Έκανε πίσω στη μεγάλη ασφαλιστική μεταρρύθμιση Γιαννίτση. Δεν μπόρεσε να ελέγξει τη διαφθορά κορυφαίων στελεχών των κυβερνήσεών του. Δεν προετοίμασε την επόμενη μέρα στο ΠΑΣΟΚ. Αναμφισβήτητα, όμως, παρέδωσε μια άλλη Ελλάδα, πολύ καλύτερη από αυτήν που παρέλαβε. Γι’ αυτό η Ιστορία θα είναι γενναιόδωρη μαζί του. Όσοι έχουν όραμα για τη χώρα τον σέβονται και τον τιμούν. Όσοι ποντάρουν ακόμη στον λαϊκισμό και στις εύκολες λύσεις επικρίνουν το έργο του. Μακάρι όμως να αξιωθούμε κι άλλους πρωθυπουργούς σαν τον Κώστα Σημίτη».
Αναμφισβήτητα, ο πάντοτε στοχοπροσηλωμένος και βαθιά πολιτικοποιημένος Κώστας Σημίτης, άλλαξε τον ρου της σύγχρονης ιστορίας μας. Η θετική ή αρνητική αποτίμηση αυτής της διαπίστωσης είναι δουλειά του ιστορικού του μέλλοντος
In memoriam του εκσυγχρονιστή – χωρίς εισαγωγικά – πρωθυπουργού, αναδημοσιεύω κείμενο του Κώστα Γιαννακίδη στο το NEWS 24/7, με τίτλο:
Το μίσος για τον Σημίτη

Η Αριστερά μισεί έννοιες όπως εκσυγχρονισμός, ιδιωτικοποιήσεις και γενικά οτιδήποτε διαρρηγνύει το φαντασιακό ιδεολογικό της πλέγμα. Η Δεξιά, στο ακραίο της κομμάτι, μίσησε τον Σημίτη για τον ευρωπαϊσμό και τον ρεαλισμό του

Διαβάζω τα σχόλια κάτω από τις αναρτήσεις του NEWS 24/7 για τον θάνατο του Κώστα Σημίτη. Ένα αλαλάζον πλήθος εκτοξεύει βόρβορο σχολίων με αναθέματα και κατάρες. Και εγκαλεί τον Σημίτη περίπου ως ολετήρα που έσυρε τη χώρα σε ένα βούρκο σκανδάλων, την ταπείνωσε στα Ίμια και εμπότισε τη μοναδική ιδιοσυστασία της με εκμαυλιστικές έννοιες όπως ο εκσυγχρονισμός. Αρκετοί δε, θεωρούν τον Σημίτη ως πατέρα της οικονομικής κρίσης διότι έβαλε τη χώρα στο ευρώ και την εξέθεσε στις ορέξεις των δανειστών. Και όσον αφορά δε το «σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου», του αποδίδουν το στήσιμο κανονικής «πυραμίδας» με σκοπό την αφαίμαξη του βιοπαλαιστή και του ξωμάχου από τα λαμόγια της διαπλοκής. Και φυσικά, παρέδωσε τον Οτσαλάν στους Τούρκους αντί να στηρίξει τον ωραίο και τίμιο αγώνα των αδερφών Κούρδων.
Από τη διακυβέρνηση Σημίτη έχουν περάσει σχεδόν τριάντα χρόνια. Δεν νομίζω, δηλαδή, ότι όλοι όσοι βούτηξαν τα δάχτυλα σε οξύ και έπιασαν το πληκτρολόγιο έχουν ζήσει τα γεγονότα. Αλλά, εντάξει, μετράει αυτό που αποτυπώνεται στο θυμικό του λαού που, μη λησμονούμε, εξ ορισμού θεωρείται αλάνθαστος, σοφός και συνάμα αθώος του αίματος. Το σημείωνα, άλλωστε, στο προηγούμενο κομμάτι: πριν από έναν αιώνα η μισή Ελλάδα μισούσε τον Βενιζέλο. Οργανώθηκε μέχρι και ανάθεμα με τη ρίψη λίθων στο Πεδίον του Άρεως. Θα τη γλίτωνε ο Σημίτης; Όχι βέβαια.
Άλλωστε είναι λογικό και αναμενόμενο μεγάλες κατηγορίες συμπολιτών μας να αποστρέφονται αυτά που αντιπροσώπευε ο Σημίτης. Η Αριστερά μισεί έννοιες όπως εκσυγχρονισμός, ιδιωτικοποιήσεις και γενικά οτιδήποτε διαρρηγνύει το φαντασιακό ιδεολογικό της πλέγμα. Η Δεξιά, στο ακραίο της κομμάτι, μίσησε τον Σημίτη για τον ευρωπαϊσμό και τον ρεαλισμό του.

Ο Κώστας Σημίτης και ο Κωστής Στεφανόπουλος ήταν δύο προσωπικότητες με πολλά κοινά σημεία στις αντιλήψεις τους για την άσκηση της πολιτικής. Ο Χριστόδουλος ήταν σε εντελώς διαφορετικό κόσμο και, όταν είπε να τα βάλει με τον Σημίτη, υπέστη συντριπτική ήττα. Με αυτή τη φωτογραφία  (Eurokinissi) – και τη χαρακτηριστική λεζάντα – εικονογραφεί ο συνάδελφος το άρθρο του.

Καταριούνται τον Σημίτη για τα Ίμια και τον Οτσαλάν. Για τα Ίμια ας πούμε ότι η οργή είναι κατανοητή. Χάσαμε ανθρώπους, υποστήκαμε ταπείνωση. Η μομφή θα πρέπει να πέσει σε όσους είχαν ευθύνη για το επιχειρησιακό κομμάτι, αλλά, επειδή στην Ελλάδα είμαστε, χρεώνεται εξ ολοκλήρου στην κυβέρνηση. Όμως, αλήθεια, τι πιστεύουν ότι έπρεπε να κάνει ο Σημίτης; Πόλεμο με την Τουρκία; Περίπου το ίδιο ισχύει με τον Οτσαλάν. Το λάθος έγινε πολύ πριν την κωμικοτραγική επιχείρηση αρπαγής του από τους Τούρκους, όταν η Ελλάδα πήρε στην αγκαλιά της τον Κούρδο και τις φίλες του. Ας πούμε ότι κλείναμε τον Οτσαλάν φρουρούμενο στο Πεντάγωνο. Θα κερδίζαμε κάτι;
Κατηγορούν τον Σημίτη για το «σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου». Συγγνώμη, αλλά έφταιγε ο Σημίτης επειδή ο μέσος Έλληνας αποφάσισε να χτίσει βίλα κάνοντας παιχνίδι με τα «Χαλυβδόφυλλα» και «χαρτιά« για τα οποία διάβαζε σε στήλες με ευφάνταστες υπογραφές όπως «Ο ποντικός της Σοφοκλέους»; Λένε ότι θα έπρεπε να προειδοποιήσει το λαό για τη «φούσκα». Είστε με τα καλά σας; Ποιος πρωθυπουργός στον κόσμο θα έβγαινε και θα έλεγε ότι η κεφαλαιαγορά της χώρας του είναι μία φούσκα; Κατηγορούν τον Παπαντωνίου ότι έσπρωξε κόσμο στο Χρηματιστήριο. Ολοι οι υπουργοί Οικονομικών στη θέση του το ίδιο θα έκαναν. «Σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου» δεν υπήρξε, όπως απεφάνθη και η Δικαιοσύνη. Αντιθέτως υπήρξαν χιλιάδες άφρονες βουλιμικοί που πίστεψαν ότι βρήκαν την κότα με τα χρυσά αβγά έξω από το καφενείο του χωριού τους.
Ο Κώστας Καραμανλής είχε χαρακτηρίσει τον Σημίτη «Αρχιερέα της διαπλοκής». Είναι μία φράση που γράφτηκε πολλές φορές στα social media. Ο ίδιος αργότερα είχε μιλήσει για «νταβατζήδες» αν και, τελικά, μια χαρά συγχρωτίστηκε μαζί τους. Διότι το πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον στην Ελλάδα είναι περιχαρακωμένο από συμφέροντα, εντός των οποίων καλείται να κινηθεί, να συμβιβαστεί και εν τέλει να κυβερνήσει ο εκάστοτε πρωθυπουργός. Ο Σημίτης κατηγορήθηκε και για τον Άκη. Μα, τι πιστεύετε ότι θα συνέβαινε αν, δεδομένων των συνθηκών, πετούσε τον Τσοχατζόπουλο εκτός κυβέρνησης; Θα είχε να αντιμετωπίσει διαλυτικά φαινόμενα στο ΠΑΣΟΚ. Άλλωστε αυτό που λένε «ορθόδοξο ΠΑΣΟΚ» συχνά αντιμετώπιζε τον Σημίτη περίπου ως φιλοξενούμενο.
Θέλετε να αποδώσουμε μία σοβαρή κατηγορία στον Σημίτη; Ευχαρίστως. Η ατολμία του στο Ασφαλιστικό, την οποία πληρώνουμε ακόμα και σήμερα. Αν έδειχνε βούληση αντίστοιχη με εκείνη που επέδειξε στο θέμα των ταυτοτήτων, η Ελλάδα σήμερα θα ήταν καλύτερη. Α, ναι. Ήταν και αλλεργικός στην κριτική, ειδικά στη σάτιρα. Και η μακαρίτισσα η Μαλβίνα το έζησε στο πετσί της.
Όμως ακόμα και αν έχω άδικο για όλα τα παραπάνω, ακόμα και αν «ξεπλένω», όπως θα μου πείτε, τον Σημίτη, τα πάντα ωχριούν μπροστά στην είσοδο στο ευρώ και στην ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μόνο αυτά τα δύο επιτεύγματα αρκούν για τη λαμπρή ιστορική παρακαταθήκη του Σημίτη, όπως, αντίστοιχα, πιστώνουμε στον Καραμανλή την αποκατάσταση της δημοκρατίας και την ένταξη στην ΕΟΚ, λησμονώντας όλα τα άλλα.
Είναι και κάτι ακόμα. Ο Σημίτης ήταν ο πρώτος πρωθυπουργός που εισήγαγε μία σύγχρονη νοοτροπία στον τρόπο με τον οποίο ασκείται η πολιτική. Πριν τον Σημίτη, η πολιτική ήταν σε μεγάλο βαθμό υπόθεση του μπαλκονιού. Ο Σημίτης ήταν ο πρώτος που έδειξε στα αλήθεια πώς πρέπει να είναι η πολιτική.

* Ο Κώστας Γιαννακίδης, εκτός από το NEWS 24/7, αρθρογραφεί στα «Νέα» και έχει καθημερινή εκπομπή στον Best 92.