Στην Περσία του Σάχη και στο Ιράν των Αγιατολάχ

Του δημοσιογράφου και συγγραφέα Νίκου Γερακάρη  αντιπροέδρου του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ

Σχέσεις ιδιαιτέρως φιλικές είχε η Ελλάδα με το Ιράν επί Σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλεβί. Περσία αποκαλούσαν τότε το κράτος αυτό οι περισσότεροι στην πατρίδα μας. Με την αρχαία δηλαδή ονομασία του. Οι φιλικές σχέσεις διατηρήθηκαν πάντως και όταν την εξουσία ανέλαβαν οι Αγιατολάχ, με ηγέτη τους τον Χομεϊνί. Τώρα, μετά τις τελευταίες, καθαρά πολεμικές, εξελίξεις, η Ελλάδα «καταδίκασε απερίφραστα», σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση, την επίθεση του Ιράν εναντίον του Ισραήλ. Έπεται συνέχεια, ακόμα πιο επικίνδυνη για ολόκληρη την περιοχή. Και για την Ελλάδα φυσικά.

Η δημοσιογραφική μου ιδιότητα είχε καταστήσει δυνατή την πραγματοποίηση ενός παιδικού και εφηβικού ονείρου, λόγω θαυμασμού για τον Μακεδόνα στρατηλάτη Μέγα Αλέξανδρο. Την επίσκεψη στην Περσία. Δύο φορές μάλιστα. Η πρώτη επίσκεψη έγινε τον Σεπτέμβριο του 1976. Μία εβδομάδα στην Τεχεράνη, πόλη άσχημη, με πληθυσμό τότε 13 εκατομμύρια κατοίκους.
Η μετάβαση των δημοσιογράφων οφειλόταν στην πραγματοποίηση μιας οργανωμένης «Ελληνικής Εβδομάδας» από το υπουργείο Τουρισμού του Ιράν και τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (ΕΟΤ). Δεν υπήρχε τότε στην Ελλάδα υπουργείο Τουρισμού. Την ημέρα πραγματοποιούνταν εκδηλώσεις στα «περίπτερα», που τα επισκέπτονταν χιλιάδες Ιρανοί, με στόχο την προσέλκυση πλούσιων ή ευκατάστατων Ιρανών για τουρισμό στην Ελλάδα. Και όλα τα βράδια, γλέντια! Στο ξενοδοχείο «Ιντερκοντινένταλ», τραγουδούσαν ο πασίγνωστος λαϊκός τραγουδιστής (και σημαντικός συνθέτης) Γιώργος Ζαμπέτας και η επίσης γνωστή λαϊκή τραγουδίστρια Ελένη Ροδά (δασκάλα ήταν, αλλά παραιτήθηκε από την εκπαίδευση για χάρη του τραγουδιού).
Μία από τις ημέρες εκείνες, είχε πραγματοποιηθεί τιμητική, όπως χαρακτηρίστηκε, επίσκεψη στον χώρο της εκδήλωσης του πρίγκιπα, αδελφού του Σάχη, και μια άλλη του πρωθυπουργού της χώρας Χοβέιντα. Θυμάμαι τη θερμή χειραψία του δεύτερου (με όλους τους Έλληνες δημοσιογράφους) και σήμερα, επειδή ο άνθρωπος αυτός καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε όταν επικράτησαν (αρχές του 1979) οι Αγιατολάχ.

Με τον Κωστή Στεφανόπουλο
Το δεύτερο ταξίδι μου στο Ιράν των κυριαρχούντων πλέον μουλάδων, είχε γίνει όταν ομάδα δημοσιογράφων είχαμε συνοδεύσει τον αείμνηστο, επί 10 χρόνια Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωστή Στεφανόπουλο, σε επίσημη επίσκεψή του. Ο διακεκριμένος, ιδιαιτέρως και για τη ρητορική του δεινότητα (ως δικηγόρος στα δικαστήρια, ως βουλευτής και ως υπουργός στη Βουλή), είχε προκαλέσει τον θαυμασμό διότι μιλούσε «από στήθους», χωρίς ούτε καν σημειώσεις μπροστά του.
Το πρόγραμμα περιελάμβανε και επισκέψεις στο εκπληκτικά όμορφο Ισφαχάν, αλλά και στην αρχαία πρωτεύουσα Περσέπολη, την οποία είχε ισοπεδώσει, κατά τους Πέρσες, ο Μέγας Αλέξανδρος. Γεγονός είναι ότι και οι Ιρανοί, με τους οποίους συνομιλήσαμε, εξέφραζαν πικρία (και άλλα αισθήματα…) για τον μέγιστο Έλληνα στρατηλάτη, ισχυριζόμενοι ότι οι πρόγονοί τους είχαν παραδοθεί και ότι, επομένως, ο Μέγας Αλέξανδρος δεν έπρεπε να καταστρέψει την πόλη.
Ανεξαρτήτως όλων αυτών, το Ιράν είναι μια χώρα που παρουσίαζε και εξακολουθεί να παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Είναι ένα από τα αρχαιότερα κράτη της γης. Το 1971 είχε γιορτάσει το Ιωβηλαίο των 2.500 χρόνων της δυναστείας του, την οποία κατέλυσε ο Χομεϊνί με την ισλαμική επανάσταση.
Η ορεινή χώρα του Ιράν είναι μια δίοδος από τη Μεσόγειο προς τη νότια και κεντρική Ασία. «Ιράν» ονομαζόταν παλαιότερα ο φυσικός χώρος από την Ανατολία (Τουρκία) έως το Ινδοκούχ (περιοχή Αφγανιστάν). Η ονομασία «Ιράν» σημαίνει «γη των Αρείων». Δόθηκε στη χώρα σχετικά (συγκριτικά βέβαια) πρόσφατα. Η αλλαγή της ονομασίας από Περσία σε Ιράν έγινε το 1935. Στα βόρεια βρέχεται από την Κασπία Θάλασσα και στα νότια από τον Περσικό Κόλπο. Γειτονικές του χώρες είναι η Τουρκία και το Ιράκ στα δυτικά, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν στα ανατολικά, και στα βόρεια η Αρμενία και οι πρώην χώρες της Σοβιετικής Ένωσης Αζερμπαϊτζάν και Τουρκμενιστάν.
Η κατευθείαν απόσταση των πρωτευουσών Ελλάδας-Ιράν (Αθήνας-Τεχεράνης) είναι 2.520 χιλιόμετρα. Η χώρα αυτή περιβάλλεται από ψηλά βουνά, που καταλήγουν σε στενά βαθύπεδα. Τα κεντρικά της είναι ορεινά και άγονα. Εντυπωσιακή είναι η διαφορά ανάμεσα στα ορεινά των συνόρων του βορρά και του νότου και στα πανύψηλα βουνά στο εσωτερικό. Πεδιάδες υπάρχουν μόνο στην Κασπία Θάλασσα και στον Περσικό Κόλπο. Αλλά πρόκειται για μόνο στενές λωρίδες γης. Εκεί που η χώρα καταλαμβάνει μέρος της άλλοτε Μεσοποταμίας είναι οι σημαντικότερες περιοχές της. Τα μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου βρίσκονται στον Κόλπο. Από τα βουνά της Αρμενίας στα δυτικά αρχίζουν δύο οροσειρές, που είχαν αναδιπλωθεί κατά την Τριτογενή Περίοδο. Αποτελούνται κυρίως από πετρώματα της Τριτογενούς Περιόδου καθώς και ηφαιστειογενή. Υπάρχουν πολύ ψηλές οροσειρές. Η ψηλότερη από αυτές είναι στα βόρεια άκρα. Το Ελμπούρζ (5.604 μέτρα). Και στα ανατολικά της Κασπίας Θάλασσας οι οροσειρές-συνέχεια του Καυκάσου.
Η μεγάλη σε έκταση αυτή χώρα (επιφάνεια 1.648.000 τ.χλμ.) περιβάλλεται στα δυτικά και στα νότια από την οροσειρά Ζάγκρος. Αποτελείται κυρίως από ασβεστολιθικά πετρώματα. Όλες αυτές οι οροσειρές υψώνονται σαν απροσπέλαστο τείχος, που καταλήγουν όμως απαλά προς τα κεντρικά. Το ιρανικό κεντρικό οροπέδιο δεν έχει ποτάμια και διαμελίζεται σε διάφορα βαθύπεδα. Τα σημαντικότερα είναι η Μεγάλη Αλμυρή Έρημος και η Έρημος Λουτ. Η πρώτη είναι η μεγαλύτερη αλμυρή έρημος της γης! Τα πετρώματά της είναι κρυσταλλικά και ανήκουν στον παλαιοζωικό αιώνα.
Το Ιράν εκτείνεται στη ζώνη υποτροπικού ξηρού κλίματος. Τα βουνά στις άκρες της χώρας δέχονται αρκετές βροχές στις εξωτερικές τους πλαγιές, εμποδίζουν όμως τον υγρό άνεμο, που φτάνει εκεί από τη Μεσόγειο και την Κασπία, να προχωρήσει στο εσωτερικό, το οποίο είναι άνυδρο.
Αυτή η πολύ όμορφη και πολύ ενδιαφέρουσα χώρα εξακολουθεί να κυριαρχείται από την ηγεσία των Αγιατολάχ, που επιμένουν να φορούν όλες οι γυναίκες, από 12 έως και 80 ετών, μαύρα ρούχα, ακόμη και με θερμοκρασίες 40 βαθμών…

Οι άνθρωποι που ενθαρρύνουν τις γυναίκες να μην φορούν το χιτζάμπ (κάλυμμα κεφαλής που φορούν οι μουσουλμάνες γυναίκες) θα διώκονται στα ποινικά δικαστήρια και δεν θα έχουν το δικαίωμα άσκησης έφεσης κατά της οποιασδήποτε δικαστικής απόφασης σε βάρος τους, έχει ανακοινώσει ο αναπληρωτής γενικός εισαγγελέας στο Ιράν.