Οι διά χειρός Κ. Χαρδαβέλλα πρώτες αράδες των πρακτικών των συνεδριάσεων της Συντακτικής Επιτροπής της “Ε”, 9 Φεβρουαρίου και 26 Μαρτίου 1976, κατά τις οποίες συζητήθηκαν οι πρώτες απολύσεις από την «εφημερίδα των συντακτών» των Τσακοτέλλη, Μακρή και Κομίνη. Στη συνέχεια απολύθηκε, ερήμην της Σ.Ε. αυτήν τη φορά, ο Αλ. Φιλιππόπουλος. Η εφημερίδα γινόταν των ιδιοκτητών. Χωρίς εισαγωγικά…
Ταυτόχρονα σχεδόν με την έκδοση της ”Κυριακάτικης Ε” και τη διακοπή της κυκλοφορίας του περιοδικού ”Ελευθεροτυπία” - ιδιοκτησίας Φιλιππόπουλου, τέλη Νοεμβρίου 1975, εμφανίστηκαν τα πρώτα σύννεφα στις σχέσεις εκδοτών και διευθυντή· ή τουλάχιστον τότε άρχισαν να γίνονται ορατά στο προσωπικό. Ξεκίνησε η κάτω βόλτα, τουλάχιστον σε ό,τι το κλίμα στην εφημερίδα. Οι ανησυχίες πήραν σάρκα και οστά 40 μέρες μετά, όταν στις 9 Φεβρουαρίου 1975 στη συνεδρίαση της Συντακτικής Επιτροπής ο Τεγόπουλος έθεσε θέμα απόλυσης δημοσιογράφου. Για να δοκιμάσει τις αντοχές μας. Δεν του «πέρασε», η πρόταση απορρίφτηκε, άλλα στην πορεία αποδείχτηκε ότι ήταν μια πύρρειος νίκη της Επιτροπής…
Την αλλαγή του κλίματος κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, την επισημαίνει και ο Λ. Κομίνης στο βιβλίο του “Η κρίση του ελληνικού τύπου”, σημειώνοντας: … η Κυριακάτικη Ε. ήταν γεγονός. Κυκλοφορεί στις 30 Νοεμβρίου 1975 και σημειώνει κι αυτή τρομακτική επιτυχία. Σ’ αυτό το χρονικό σημείο αρχίζει η μεγάλη αναταραχή. Οι εκδότες διαδίδουν ότι ο Φ. δεν τους υπολόγιζε. Ότι δεν τους συμπεριφερόταν σωστά. Ότι τους έβριζε ερήμην τους. Ο Φ. ισχυριζόταν ότι έκαναν συμμαχία με τους άλλους εκδότες, και ιδιαίτερα με τον Μπότση, με τον οποίο γευμάτιζαν συχνά. Ότι οραματίζονταν να μπουν στην Ένωση Ιδιοκτητών, οπότε η εφημερίδα θα έχανε τη μορφή που είχε. Θα γινόταν όπως όλες οι άλλες: εφημερίδα-επιχείρηση. Η αντιδικία εξελισσόταν ερήμην των συντακτών. Σε μερικές γενικές συνελεύσεις υπήρξαν κάποιες συγκρούσεις — μεταξύ τους — αλλά ο Φ. είχε ακόμα το συντακτικό προσωπικό με το μέρος του. Απ’ ό,τι πληροφορηθήκαμε, έγιναν πολλές φορές προσπάθειες να γεφυρωθεί το χάσμα που είχε δημιουργηθεί.
Όπως έδειξαν όμως όσα ακολούθησαν, δεν μπόρεσαν να συνεννοηθούν. Η διένεξη αφορούσε κυρίως τον Φιλιππόπουλο και τον Σιαμαντά. Ο Τ. έξυπνα και ψύχραιμα διατηρούσε μια απόσταση από τα γεγονότα. Ήξερε πως όλα δούλευαν για λογαριασμό του. Έτσι φτάσαμε στην πρώτη κρούση για απόλυση. Οι εκδότες, για κάποιο ασήμαντο λόγο, θέλησαν να απολύσουν τον δημοσιογράφο Ντίνο Τσακοτέλλη. Το θέμα ήρθε στη συντακτική επιτροπή. Παμψηφεί απορρίφθηκε.
Ακολούθησε όμως δεύτερη κρούση, χωρίς αυτή τη φορά να υπολογιστεί η Σ.Ε. της εφημερίδας. Ο «Παρατηρητής» — που ήταν ο παλιός διακεκριμένος συντάκτης της Ελευθερίας, Μακρής -απολύεται σύμφωνα με το νόμο περί Ανωνύμων Εταιρειών. Αιτία: Τα γραπτά του που κρίνονταν πολύ αριστερά… και ενοχλούσαν την τότε κυβέρνηση Καραμανλή. Ο Μακρής είχε πάρει με δικαστικό κλητήρα στο σπίτι του την απόλυση. Είχε ειδοποιήσει τον Φιλιππόπουλο και εκείνος μας ενημέρωσε λέγοντας: «Ζητήστε να συγκληθεί η Σ.Ε. Παίζεται παιχνίδι. Θέλουν να πάρουν την εφημερίδα στα χέρια τους». Και αυτό ήταν η πραγματικότητα. Οι δύο εκδότες, χωρίς να σεβαστούν τις υπογραφές τους, ήθελαν όσα συμφώνησαν και διακήρυξαν στο πρώτο φύλλο της Ε να μείνουν «γράμματα κενά περιεχομένου». Στόχος διπλός. Από τη μια ο αναγνώστης να πιστεύει όσα διακηρύχτηκαν (διοίκηση της εφημερίδας από τους συντάκτες, η εφημερίδα των δημοσιογράφων, η αλήθεια, η πολυφωνία και άλλες μεγαλοστομίες) και από την άλλη η εσωτερική μηχανή να εργάζεται ουσιαστικά κάτω από τις θελήσεις τους.
Για το θέμα Τσακοτέλλη, στα πρακτικά της συνεδρίασης της Συντακτικής Επιτροπής στις 9 Φεβρουαρίου 1976, καταγράφεται: Αμέσως μετά την έναρξη στης συνεδριάσεως, ο κ. Τεγόπουλος έθεσε θέμα απόλυσης του συντάκτου κ. Τσακοτέλλη υποστηρίζων ότι με σειρά άρθρων του παρεβίασε τις αρχές της Ελευθεροτυπίας, διότι χρησιμοποίησε επίθετα και χαρακτηρισμούς απαράδεκτους για πολιτικά πρόσωπα της χώρας.
Κατά σειρά τα μέλη της Σ.Ε. κ.κ. Δάνος, Κουμπιάς, Χαρδαβέλλας, Καρατζαφέρης, Θεοχαράτος, Βότσης, Γαρουφαλής, Κομίνης, Σκούρας, Μαρούδας, Στάγκος και Φιλιππόπουλος, απέρριψαν την ενέργεια του κ. Τεγόπουλου και απεφασίσθη ο διευθυντής της εφημερίδος να καλέσει τον κ. Τσακοτέλλη και να του κάνει ορισμένες παρατηρήσεις και ενστάσεις, όσον αφορά τη χρησιμοποίηση χαρακτηρισμών στα άρθρα του.
Δύο ακόμη απολύσεις ήρθαν στη Συντακτική Επιτροπή ενάμιση μήνα μετά, κατά τη συνεδρίαση 26ης Μαρτίου 1976. Ήταν η τελευταία της «αριστίνδην» συγκροτηθείσας Σ.Ε. και αφορούσε δυο απολύσεις που αξίωσαν οι δύο εκδότες. Ο Χρ. Τεγόπουλος του εξωτερικού συνεργάτη Γ. Μακρή, ο Χρ. Σιαμαντάς του αρχισυντάκτη Λ. Κομίνη!
Στα πρακτικά της συνεδρίασης, τα τελευταία που κατέγραψε ως γραμματέας της Επιτροπής ο Κ. Χαρδαβέλλας, διαβάζουμε:
Αμέσως κατά την έναρξη της συνεδρίασης τον λόγο έλαβεν ο εκ των συνεκδοτών κ. Χρ. Σιαμαντάς, ο οποίος είπε τα εξής: Κατά τη συζήτηση που έγινε προχθές στο γραφείο του κ. Φιλιππόπουλου ο κ. Κομίνης εν ψυχρώ έκανε μια απρεπέστατη χειρονομία η οποία με προσέβαλε. Θεωρώ ότι η πράξη του αυτή δεν είναι δυνατόν να απαλειφθεί με μία συγγνώμη. Για τις περαιτέρω ενέργειές μου ενημέρωσα ορισμένα μέλη της Συντακτικής Επιτροπής. Ο κ. Κομίνης μου είπε ότι θα υποβάλει την παραίτησή του, αλλά δεν το έπραξε. Η πράξη του κ. Κομίνη καταρρακώνει κάθε ηθική αξία. Είμαι υποχρεωμένος να ενημερώσω την Σ.Ε. ότι συνύπαρξη πλέον εμού και του κ. Κομίνη δεν είναι δυνατόν να υπάρξει. Θα απολυθεί και πιστεύω ότι τούτο είναι πράξη δικαίου για να περισωθούν ορισμένες ηθικές αξίες. Η Σ.Ε. δεν με προστάτεψε όπως έπρεπε.
ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ: Δεν έχω να πω τίποτα. Το θέμα ξεφεύγει από τα όρια της συζητήσεως εδώ. Θεωρώ απολύτως δικαία και ορθή την άποψη του κ. Σιαμαντά. Δεν μπορεί να συνυπάρξει με τον κ. Κομίνη.
ΦΙΛΙΠΠΟΠΟΥΛΟΣ: Πρόκειται δηλαδή προ ειλημμένης απόφασης; Ή θα το συζητήσουμε;
ΣΙΑΜΑΝΤΑΣ: Δεν αντέχει ουδεμία συζήτηση. Η απόφασή μου είναι αμετάκλητη.
Σ΄ αυτό το σημείο ο Χρ. Τεγόπουλος υποστήριξε ότι «ο κανονισμός Λειτουργίας δεν προβλέπει κάτι για ανάλογες περιπτώσεις και συνεπώς ο διακανονισμός του ζητήματος παραμένει στη δικαιοδοσία της ιδιοκτησίας».
Για να αντιδράσει ο Αλ. Φιλιππόπουλος, λέγοντας ότι «η σημερινή συνεδρίαση είναι αποφασιστική για τη ζωή της εφημερίδας».
Παίρνοντας το λόγο ο Λ. Κομίνης, εξέφρασε την απορία του για την αδιαλλαξία του κ. Σιαμαντά και τόνισε: «Εγώ έφερα σε επαφή τον κ. Φιλιππόπουλο με τον κ. Τεγόπουλο. Ήμουν αρχισυντάκτης στην “Απογευματινή” και άφησα μια σταδιοδρομία εκεί για να αποδυθώ σε μια προσπάθεια που για πρώτη φορά γινόταν στον ελληνικό τύπο. Όχι μόνο ρίσκαρα την καριέρα μου, αλλά και έκλεισα όλους του δρόμους της επιστροφής. Εργάστηκα νομίζω με πολύ μεγάλο ζήλο. Δεν έχει κανένας δικαίωμα να τα αγνοεί αυτά».
Ως «αλληλένδετα» χαρακτήρισε τα θέματα Μακρή και Κομίνη ο Δημήτρης Μαρούδας, προσθέτοντας ότι «έγινε μια βάναυση προσβολή της Συντακτικής Επιτροπής».
ΣΙΑΜΑΝΤΑΣ: Για να λειτουργήσει η λεγόμενη Συντακτική Επιτροπή, έπρεπε από μόνη της να συμπεράνει ότι κανένας δεν έχει το δικαίωμα να φερθεί όπως ο κ. Κομίνης. Εμείς δεν ζητάμε απόλυση ανθρώπου αναιτίως. Δεν μπορεί να υπάρξει ομπρέλα στο αδίκημα. Ούτε από την ΕΣΗΕΑ, ούτε από τη Σ.Ε.
Ο Κομίνης απολύθηκε – πρώτη μεγάλη ήττα της Συντακτικής Επιτροπής -, για να ακολουθήσει η επόμενη επτά μέρες μετά, στις 2 Απριλίου 1976· όχι ήττα – γιατί δεν δόθηκε καν μάχη -, αλλά απόλυση. Απόλυση… μεγατόνων, αφού ο απολυθείς ήταν ο Αλέξανδρος Φιλιππόπουλος που σύμφωνα με τον Κανονισμό Λειτουργίας θα ήταν «διευθυντής της εφημερίδας, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του».
Και δεν δόθηκε καν μάχη στη Συντακτική Επιτροπή, γιατί οι εκδότες ενήργησαν ερήμην της, υποστηρίζοντας ότι «το θέμα ήταν εκτός των αρμοδιοτήτων της».
Δυο μέρες μετά την απόλυση του διευθυντή, συγκάλεσαν γενική συνέλευση του προσωπικού «για να δώσουν εξηγήσεις» και παρουσίασαν έγγραφα που – όπως ισχυρίστηκαν – φανέρωναν ότι ο απολυμένος διευθυντής είχε υπογράψει μαζί τους μυστική συμφωνία για ν’ αποκτήσει ποσοστό στην εταιρεία. Και ταυτόχρονα, διεκδικούσε και τον οικονομικό έλεγχο της “Κυριακάτικης Ε”.
Κάποτε στην “Απογευματινή”: Αλ. Φιλιππόπουλος, στο κέντρο, δεξιά το τότε «δεξί του χέρι» Σερ. Φυντανίδης και αριστερά η Φωφώ Βασιλακάκη· η ψήφος της ήταν μια από τις 7 υπέρ του απολυθέντος διευθυντή, στην προαναφερόμενη συνέλευση.
Αποτέλεσμα: Η πλειοψηφία των συντακτών, με μετρημένες στα δάκτυλα εξαιρέσεις, αποδέχτηκε την απόλυση…
Φιλιππόπουλος: Καλοστημένη συνωμοσία με διπλό στόχο
Η αντίδραση Φιλιππόπουλου ήταν η ακόλουθη επιστολή, που δημοσιεύτηκε στην “Καθημερινή” στις 15 Απριλίου 1976:
Να μου επιτρέψετε να χρησιμοποιήσω τις ελεύθερες στήλες σας, για να αναφερθώ στην είδηση πού δημοσιεύθηκε μόνο στην “Καθημερινή” και στη “Βραδυνή” σχετικά με την επιχείρηση «αλλαγή» στην πυραμίδα της εφημερίδας “Ελευθεροτυπία”. Όπως επισημάνθηκε, η εφημερίδα αυτή είχε εκδοθεί με εντυπωσιακές εξαγγελίες προς τον λαό και υποσχέσεις για την πρωτοποριακή δομή της. Θεμελιώδεις αρχές της συγκροτήσεως και διοικήσεώς της δημοσιεύτηκαν στο πρώτο της φύλλο και δεσμεύουν ηθικά και νομικά τους χρηματοδότες. Ο τίτλος “Ελευθεροτυπία” παραχωρήθηκε από μένα για την εφαρμογή ακριβώς των αρχών αυτών.
Ήδη όμως ο υποφαινόμενος, πού υπήρξε ο εμπνευστής και δημιουργός όλης αυτής της ιστορίας, βρίσκεται έξω από την εφημερίδα με ένα αστείο επιχείρημα, από ανθρώπους αγνώστους στο δημοσιογραφικό χώρο, αλλά πού ξαφνικά χάρη στην επιτυχία της εφημερίδας απέκτησαν βλέψεις και φιλοδοξίες να καταστούν σημαίνοντες παράγοντες της δημόσιας ζωής.
Το πράγμα ίσως να μην είχε τόση σημασία, αν η υπόθεση ακολουθούσε την ορθόδοξη και πολιτισμένη οδό των εξηγήσεων και ενδεχόμενα της διαπιστώσεως των διαφωνιών για τη λύση μιας συνεργασίας.
Αντ’ αυτού όμως μεθοδεύτηκε μία καλοστημένη συνωμοσία με διπλό στόχο: Πρώτον τη διαβολή εναντίον μου και δεύτερον την προσπάθεια να μην ακουσθεί η φωνή μου.
Στην πρώτη περίπτωση οργανώθηκε στην εφημερίδα μια συγκέντρωση συντακτών, όπου παρουσία των δύο εκδοτών καταβλήθηκε προσπάθεια να ριχτεί λάσπη στο πρόσωπό μου και να εξασφαλιστεί κατά ολοκληρωτική μέθοδο ένα ψήφισμα για άλλους με 32 φανερούς ψήφους και για άλλους με 42 και 7 κατά. (98 το σύνολο συντακτών της εφημερίδας. 70 οι προσελθόντες στη συγκέντρωση, από τους οποίους πολλοί απήλθαν, όταν βρέθηκαν ενώπιον δικαστηρίου άνευ κατηγορουμένου). Το ψήφισμα έλεγε ότι το θέμα Φιλιππόπουλου έκλεισε.
Στη δεύτερη περίπτωση έχει ανάμειξη και η Ένωση Συντακτών, η οποία μετά την απόλυσή μου κάλεσε συνέντευξη των συντακτών της “Ελευθεροτυπίας” προκειμένου να φωτισθεί η κρίση πού ξέσπασε στην εφημερίδα – γιατί, όπως είπε, την ενδιέφερε άμεσα η πορεία της “Ελευθεροτυπίας”. Η συνέλευση κατέληξε, μετά από λυσσώδη αντίδραση μερικών κυρίων, στο να μη γίνει συζήτηση, αν δεν ακουσθούν προηγούμενα οι δύο χρηματοδότες, και αποφασίστηκε να γίνει άλλη συνέλευση για να υπάρξει και ο δικός μου αντίλογος. Μεσολάβησε όμως το λαμπρό ψήφισμα πού οδήγησε την Ένωση Συντακτών στην απόφαση να μη συγκαλέσει συνέλευση. Έτσι διευκολύνθηκε ο πέπλος σιωπής πού φαίνεται πώς πολλούς μνηστήρες και στους δύο χώρους του δημοσιογραφικού στρατοπέδου εξυπηρετεί.
Ασφαλώς τόση λατρεία του μονολόγου από τους αγωνιστές για την ωραιότερη των δημοκρατιών δεν θα την ονειρευότανε ποτέ κανείς – και βέβαια, δεν την είχε φανταστεί κανείς από όσους είχαν πιστέψει ότι το όνειρο “Ελευθεροτυπία” μπορούσε να γίνει πραγματικότητα.
Κλείνοντας τη σημερινή ανάρτηση, αναφέρω ότι μερικούς μήνες μετά ο Κομίνης επέστρεψε στην εφημερίδα, ξανά ως αρχισυντάκτης, επί διεύθυνσης Σεραφείμ Φυντανίδη.